Czy warto inwestować w Pracownicze Programy Emerytalne? PPE i PPK

Czym są PPE – Pracownicze Programy Emerytalne?

Pod koniec lat 90. XX wieku w czasie przeprowadzanej wówczas reformy emerytalnej powstały PPE - Pracownicze Programy Emerytalne, nazywane również Pracowniczymi Planami Emerytalnymi. W tym czasie wprowadzono II i III filar systemu emerytalnego. Obok ZUS pojawił się drugi obowiązkowy filar, jakim były otwarte fundusze emerytalne (OFE) oraz nieobowiązkowy trzeci filar, jakim były i nadal pozostają PPE.

OFE czy ZUS gromadzą obowiązkowe składki emerytalne, finansowane przez pracodawcę i pracownika. W III filarze składki te są nieobowiązkowe, a wiele programów, w tym każda dokonywana na IKZE wpłata, pozwala na odliczenie od podstawy opodatkowania w PIT. Jak mają się do siebie pracujący emeryt a ulga podatkowa na programy z III filaru systemu emerytalnego? Można skorzystać z niej w czasie odprowadzania składek na IKZE, ale i środki na IKE czy PPE mogą być przy wypłacie w odpowiednim wieku emeryta zwolnione z podatku od zysków kapitałowych.

Jak przystąpić do PPE i oszczędzać na emeryturę?

Możesz, ale nie musisz przystępować do PPE. Nie jest to obowiązkowe. Taką opcję mają wszyscy pracownicy poniżej 70 lat. Przystąpienie do PPE odbywa się na podstawie deklaracji składanej pracodawcy. Najpierw jednak, byś mógł oszczędzać w ramach PPE, Twój pracodawca musiałby utworzyć taki program. Nie jest to jego obowiązkiem, a zależy od jego dobrej woli.

Warunkami przystąpienia do PPE są:

• status pracownika,
• odpowiednio długi staż zatrudnienia u danego pracodawcy – minimalny okres wynosi 3 miesiące, ale okres ten może zostać wydłużony przez przedsiębiorcę nawet do 3 lat,
• wiek do 70 lat.

Ile wynoszą składki na PPE?

Pracodawcy, u których pracownicy zapisują się do PPE, są od tej chwili zobowiązani do odprowadzania do takiego programu składek. Składki do PPE mogą być naliczane w wysokości maksymalnie 7 proc. wynagrodzenia. Jako pracownik możesz też zadeklarować, że będziesz z własnej pensji odprowadzać składki. Także w tym przypadku obowiązuje limit wpłat do PPE - w wysokości nie większej niż 4,5-krotność przeciętnego wynagrodzenia.

Istotą PPE pozostaje to, że gromadzone w programie środki pochodzą właściwie wyłącznie od pracodawcy, który finansuje tzw. składki podstawowe. Pracownik więc może, jeśli tego chce i nie zakazuje tego umowa zakładowa, dokładać się do PPE z własnych oszczędności, w postaci składek dodatkowych, potrącanych z wynagrodzenia po opodatkowaniu.

PPK a PPE – czym różnią się od siebie?

O ile PPE powstały w ramach reformy emerytalnej z lat 1997-1999, o tyle PPK, czyli Pracownicze Plany Kapitałowe, są tworem stosunkowo nowym, ponieważ zostały utworzone na podstawie ustawy o pracowniczych planach kapitałowych z dnia 4 października 2018 roku. PPK to kapitałowy system oszczędzania długoterminowego. Uczestnictwo w PPK pozwoli Ci na gromadzenie pieniędzy z myślą o przyszłości, w tym o emeryturze. Środki odkładane są na prywatnych kontach oszczędnościowych i pozostają prywatną własnością każdego oszczędzającego.

PPE pod wieloma względami przypomina PPK. To między innymi:

• możliwość gromadzenia oszczędności na przyszłą emeryturę,
• dostęp do obu form oszczędzania dla pracowników zatrudnionych w różnych firmach,
• możliwość długofalowego generowania oszczędności.

Możesz odkładać pieniądze zarówno na PPK, jak i PPE. Oba rozwiązania mogą współistnieć, a ponadto do Twojej dyspozycji są IKE i IKZE – Indywidualne Konto Emerytalne oraz Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego.

Pomimo wielu podobieństw są też cechy różnicujące PPE od PPK. Przystąpienie do PPE jest korzyścią, jaką oferuje pracodawca, ale nie stanowi jego obowiązku. Zupełnie inaczej wygląda to w przypadku PPK, ponieważ każda firma, która ma choć jednego pracownika, musi utworzyć PPK. Z obowiązku tworzenia PPK zwolnione są jedynie przedsiębiorstwa, które jednocześnie:

• przystąpiły do PPE, zanim pojawił się obowiązek przystąpienia do PPK,
• spośród zatrudnionych 25 proc. pracowników przystąpiło już do PPE,
• odprowadzają składki w wysokości co najmniej 3,5 proc. wynagrodzenia osoby zatrudnionej.

Pracownik może, ale nie musi uczestniczyć zarówno w PPE, jak i w PPK, z tą różnicą, że do PPE zapisuje się i wypisuje się z programu na podstawie składanej przez siebie deklaracji, a zapisanie się do PPK następuje automatycznie, choć masz możliwość dobrowolnej rezygnacji z bycia jego członkiem. Co 4 lata pracownicy, którzy wypisali się z PPK, są zgodnie z istniejącymi przepisami zapisywani do programu przez pracodawcę – ponownie z opcją szybkiego wypisania z PPK.

Jak dokonywana jest wypłata środków z PPE?

Oszczędności na PPE gromadzić będziesz z myślą o zabezpieczeniu emerytalnym po przejściu na świadczenie. Możesz sam wnioskować o wypłatę środków, ale może ona nastąpić także z urzędu.

Masz możliwość, by złożyć wniosek o wypłatę środków z PPE po przekroczeniu 60. roku życia lub 55. roku życia, o ile nabyłeś wcześniej prawa emerytalne. Natomiast wypłata z PPE z urzędu następuje, jeśli nie będziesz o nią wnioskować aż do ukończenia 70. roku życia. Środki wypłacane są z PPE w ratach lub w całości, zgodnie z Twoim życzeniem.

W przypadku chęci wypłaty środków z PPE przed uzyskaniem odpowiedniego wieku musisz liczyć się ze zwrotem pomniejszonym o potrącenia:

• podatku od zysków kapitałowych w wysokości 19 proc. (podatku Belki),
• 30 proc. środków z wpłat pracodawcy – pieniądze te zostaną zapisane uczestnikowi na jego indywidualnym koncie w ZUS jako składka emerytalna.

Jeśli nie dożyjesz wypłaty pieniędzy z PPE, nie oznacza to, że są one bezpowrotnie stracone. Środki te podlegają dziedziczeniu, a powołana do spadku będzie osoba, którą wskażesz w swojej deklaracji. Jeśli tego nie zrobisz, pieniądze wejdą w skład masy spadkowej.

Zdarza się, że w trakcie oszczędzania na PPE zmienisz pracę i wówczas możesz pozostawić środki zgromadzone na rachunku PPE do czasu, aż zostaną wypłacone. Możesz też przetransferować je do nowego pracodawcy, jeśli prowadzi on takie rachunki, bądź dokonać transferu z PPE do IKE utworzonego w wybranej instytucji finansowej.