IKE i IKZE - co wybrać ZUS czy IKE? Jak likwidacja OFE wpłynie na wypłatę przyszłej emerytury?

KONTO W ZUS A EMERYTURA ZE ŚRODKÓW Z OFE, NOWEGO IKE I IKZE

Każdy przyszły emeryt ma założone swoje subkonto emerytalne w ZUS, prócz konta, na którym buduje swój kapitał początkowy. Na subkonto przekazywane są składki w wysokości:

• 7,3% podstawy wymiaru na ubezpieczenie emerytalne, w przypadku osób, które nie przystąpiły do OFE lub są członkiem OFE, ale podjęły decyzję, że ich składka będzie przekazywana wyłącznie na subkonto w ZUS.
• 4,38% podstawy wymiaru na ubezpieczenie emerytalne, w przypadku, gdy osoba ubezpieczona jest członkiem OFE i zdecydowała, że składka w wysokości 2,92% podstawy wymiaru jest przekazywana do OFE.

Subkonto jest elementem II filaru systemu emerytalnego, obowiązkowym dla każdego przyszłego emeryta odprowadzającego składki. Emerytura z ZUS, czyli z I filara systemu w wysokości wynikającej z podzielenia kapitału początkowego przez dalszą średnią długość życia, uzupełniana jest o środki przekazywane z OFE do ZUS na subkonto.

Natomiast IKE czy IKZE, a także PPE i PPK to elementy dobrowolnego, III filaru systemu. Środki do ZUS odprowadzane są z wynagrodzenia czy od dochodu osoby pracującej, natomiast wpłaty na IKE czy IKZE to dobrowolny wybór. IKZE i IKE czy warto oszczędzać w taki sposób na przyszłą emeryturę?

ULGA PODATKOWA W IKZE – ZACHĘTA DO ZAKŁADANIA INDYWIDUALNYCH KONT ZABEZPIECZENIA EMERYTALNEGO

Odkładanie oszczędności w ramach indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego nie jest dla nikogo przymusem. Taki rachunek może otworzyć każda osoba fizyczna w Polsce, w wieku co najmniej 16 lat. Jednak osoby nieletnie mogą odkładać pieniądze na IKZE i IKE tylko wtedy, gdy w danym roku kalendarzowym pracują na podstawie umowy o pracę. Podobnie jest w przypadku indywidualnych kont emerytalnych.

IKZE prowadzone są przez różne instytucje, w tym zakłady ubezpieczeniowe jak UNIQA. Można odkładać na nie pieniądze w kwotach, które nie przekraczają zatwierdzonego ustawowo limitu wpłat.

Korzyścią wynikającą z IKZE są nie tylko zyski wypracowane przez instytucje zarządzające pieniędzmi właścicieli takich kont, ale również i ulga podatkowa, jaka jest z nimi związana.

NA CZYM POLEGA ULGA PODATKOWA Z TYTUŁU INDYWIDUALNYCH KONT ZABEZPIECZENIA EMERYTALNEGO?

Wpłaty na IKZE do wysokości określonych w przepisach ustawy o indywidualnych kontach emerytalnych oraz indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego można odliczyć w ramach rocznej deklaracji podatkowej. W zależności od metody opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych, ulga ta będzie odliczana od:

• dochodu, w przypadku opodatkowania według dwustopniowej, progresywnej skali podatkowej – 12 i 32 proc.,
• dochodu, w przypadku opodatkowania według podatku liniowego – 19 proc.,
• przychodu, w przypadku opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych według odpowiedniej stawki.

Ulga w IKZE, czyli ulga podatkowa w kształcie wskazanym powyżej przysługuje, jeśli w trakcie roku podatkowego dokonałeś wpłat na to konto. Przelewy na IKZE podlegają pewnym limitom, tak samo jak ulga z nimi związana.

LIMITY ULGI W IKZE

Wysokość maksymalnych wpłat przekazywanych na IKZE precyzuje art. 13 a ust. 1-4 ustawy o indywidualnych kontach emerytalnych oraz indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego. Zgodnie z przepisami, wpłaty na IKZE - limity nie mogą przekroczyć kwoty odpowiadającej 1,2-krotności lub 1,8-krotności (jeśli prowadzisz pozarolniczą działalność, w rozumieniu art. 8 ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych) przeciętnego, prognozowanego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok określonego w ustawie budżetowej lub ustawie o prowizorium budżetowym lub w ich projektach, jeśli odpowiednie ustawy nie zostały uchwalone.

Limit wpłat na IKZE w 2022 roku wynosił:

• 7 106,40 zł lub
• 10 659,60 zł – dla osób, które prowadzą pozarolniczą działalność gospodarczą.

W 2023 roku jest on znacznie wyższy:

• 8 322 zł lub
• 12 483 zł – w przypadku osób samozatrudnionych.

Z kolei w 2024 r. limit wpłat będzie wynosił:

• 9 388,80 zł dla osób fizycznych i 14 083,20 zł dla osób samozatrudnionych

JAK ODLICZYĆ ULGĘ NA IKZE W PIT?

Ulga na IKZE dotyczy druków:

• PIT-37 – dla osób rozliczających się z fiskusem według skali podatkowej, w przypadku której zaliczki na podatek dochodowy opłaca płatnik,
• PIT-36 – dla osób rozliczających się z fiskusem według skali podatkowej, w przypadku której zaliczki na podatek dochodowy opłaca podatnik,
• PIT-36L – dla osób rozliczających się z fiskusem według podatku liniowego,
• PIT-28 – dla osób rozliczających się z fiskusem według ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.

W trzech pierwszych przypadkach wpłaty na IKZE podlegają odliczeniu od dochodu, a tylko ryczałtowcy odliczą ulgę od przychodu. Jeśli wysokość dochodu uzyskanego w danym roku będzie niższa od kwoty wpłaty na IKZE, podatnik będzie mógł dokonać odliczenia wyłącznie do wysokości dochodu. Ulga rozliczana jest w ramach załącznika PIT/O do głównej deklaracji podatkowej.

W celu dokonania rozliczenia ulgi podatkowej związanej z wpłatami na IKZE należy przedstawić dowody przelewów na takie konto emerytalne. Muszą być to dokumenty stwierdzające poniesienie wydatku, wskazujące w szczególności dane identyfikujące podmiot dokonujący wpłaty, odbiorcę wpłaty, jej tytuł i kwotę. Poświadczenie będące podstawą dokonania odpisu ulgi podatkowej na IKZE powinno zawierać datę przekazania środków, ponieważ tylko to pozwoli na ustalenie prawa do ulgi w danym roku. Przykładem takiego dokumentu jest przelew bankowy.

Zdarza się, że pracodawca pośredniczy w przekazywaniu wpłat na IKZE. Wtedy pracownik, który w istocie oszczędza na IKZE, musi uzyskać dokumenty, z których wynika, że pracodawca był uprawniony do potrącania tych wpłat oraz jaka była ich wysokość.

PODATEK BELKI OD DOCHODÓW Z IKZE

Inwestowanie związane jest z koniecznością odprowadzania na konto fiskusa niemal podatku od dochodów kapitałowych, o ile się je osiąga. Nazywany jest podatkiem Belki, od nazwiska ministra finansów Marka Belki, za którego czasów danina ta została wprowadzona. Czy trzeba go odprowadzać od IKZE? Podatek Belki nie obowiązuje w przypadku tej formy oszczędzania.

Oszczędzający na IKZE i IKE nie muszą przekazywać do fiskusa podatku od zysków kapitałowych w wysokości 19 proc. po spełnieniu określonych warunków. Jeśli chodzi o IKZE to podatek ten nie zostanie naliczony, jeżeli:

• Wypłata środków zgromadzonych na IKZE zostanie dokonana dopiero po ukończeniu przez oszczędzającego wieku 65 lat.
• Środki na IKZE przekazywane były przez co najmniej 5 lat.

Kwoty wypłaty z IKZE po zakończeniu oszczędzania, w tym wypłaty na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, są zwolnione z podatku Belki, ale nie oznacza to, że są kompletnie nieopodatkowane, jak w przypadku IKE. Wypłaty z IKZE podlegają opodatkowaniu w wysokości 10 proc. zryczałtowanym podatkiem dochodowym.

Jeśli kapitał z IKZE zostanie wypłacony przed osiągnięciem założonego wieku 65 lat, wówczas zapłacisz podatek dochodowy według odpowiedniej dla siebie stawki.

ZWOLNIENIA PODATKOWE ZWIĄZANE Z IKZE

Zwolnione z opodatkowania są:

• wypłaty transferowe środków zgromadzonych przez Ciebie na IKZE między różnymi instytucjami, które prowadzą takie konta emerytalne;
• wypłaty transferowe dokonane przez osoby uprawnione na wypadek śmierci oszczędzającego;
• wypłaty, do których dojdzie w postępowaniu likwidacyjnym lub upadłościowym.

WYBÓR IKE - CZY WARTO ODKŁADAĆ PIENIĄDZE Z IKE?

W przypadku IKE ulga podatkowa w PIT niestety nie obowiązuje, ale nie oznacza to, że nie warto założyć takiego konta. IKE pozwala na pomnażanie środków przez instytucje zarządzające takimi kontami. Nie płaci się przy tym podatku Belki, czyli podatku od zysków kapitałowych. Nie trzeba go uregulować, jeśli wypłata nastąpi w wieku emerytalnym, czyli po ukończeniu 60. roku życia lub 55. roku życia i przy wcześniejszym nabyciu uprawnień emerytalnych.

LIKWIDACJA OFE - IKE CZY ZUS? JAK ZORGANIZOWAĆ PRZENIESIENIE ŚRODKÓW? NIEDOSZŁA REFORMA EMERYTALNA

Na mocy ustawy z dnia 13 lutego 2020 roku rząd Prawa i Sprawiedliwości planował likwidację OFE i właściwie przekształcenie OFE na IKE. Projekt ustawy już powstał, a przyszli emeryci zastanawiali się, jak dokonać przeniesienia środków - lepiej przenieść środki do ZUS czy też z OFE do IKE? W przypadku, gdy pieniądze z OFE trafiłyby do ZUS, powiększyłyby kapitał zgromadzony w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych, czyli też przyszłą emeryturę. Jednak przeniesienie środków do IKE spowodowałoby, że mogłyby być inwestowane i podlegałyby dziedziczeniu.

Każdy członek OFE miał podjąć decyzję, czy chce przenieść środki z OFE do IKE lub ZUS w terminie od 1 czerwca do 2 sierpnia 2021 roku. Likwidacja OFE miała rozpocząć się w II połowie 2021 roku, ale tak się nie stało. Cały projekt został jednak zamrożony. Zgodnie z informacjami przekazanymi przez resort finansów, reforma OFE musi poczekać.