IKE - indywidualne konto emerytalne - czy warto oszczędzać na emeryturę w ramach IKE?

CO TO JEST IKE?

Zanim rozpoczniemy rozważania dotyczące tego, czy warto założyć IKE, zapytajmy: co to jest? Dowiedz się, czym są IKE i dla kogo są przeznaczone.

IKE to skrót od Indywidualnych Kont Emerytalnych, stanowiących jeden z elementów III filaru systemu emerytalnego w Polsce. Pozwalają na oszczędzanie na jesień życia, podobnie jak IKZE – Indywidualne Konta Zabezpieczenia Emerytalnego, czy PPE – Pracownicze Programy Emerytalne.

Korzyścią wynikającą z założenia IKE jest przede wszystkim to, że przy wypłacie w określonym czasie oszczędności z konta nie będą one objęte 19-procentowym podatkiem od zysków kapitałowych.

Każdy ma wolność wyboru instytucji finansowej, w której założy takie konto. Jednak można je mieć w danej chwili tylko jedno. Jego prowadzenie najczęściej jest darmowe, natomiast fundusze inwestycyjne i inne instytucje finansowe często pobierają opłaty za zarządzanie lub prowizje od transakcji.

CO TO JEST IKZE?

IKZE są częścią III dobrowolnego filaru polskiego systemu emerytalnego i pozwalają na oszczędzanie na przyszłą emeryturę, tak jak IKE. IKZE jest skrótowcem od nazwy Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego. Powstały one na bazie znowelizowanej ustawy o kontach emerytalnych z 2004 roku. Pierwsze zakładane były od 2012 roku. Główną korzyścią wynikającą z założenia IKZE jest to, że już od pierwszego roku oszczędzania możesz odliczyć w swojej deklaracji PIT rocznej wpłaty na konto. Podatek PIT może być dzięki temu obliczany na bazie niższej podstawy opodatkowania. Wielkość korzyści wynikających z wpłat na IKZE i odliczania ich od podatku zależna jest od tego, jaka stawka podatku Cię obowiązuje.

KTO MOŻE OSZCZĘDZAĆ NA EMERYTURĘ W RAMACH INDYWIDUALNYCH KONT EMERYTALNYCH - IKE I IKZE

IKE są powszechnie dostępne dla Polaków w różnym wieku. Nie trzeba nawet być pełnoletnim, by móc tak oszczędzać. Prawo do dokonywania wpłat na IKE czy IKZE przysługuje osobom fizycznym, które mają co najmniej 16 lat.

Warto przy tym podkreślić, że w przypadku osób małoletnich, mieszczących się w przedziale wiekowym 16-18 lat, istnieją pewne ograniczenia w prawie do odkładania pieniędzy. Wpłaty tego rodzaju będą mogły dokonywać małoletni tylko w latach kalendarzowych, w których uzyskują dochody na podstawie umowy o pracę.

Małoletni ma także prawo do transferu środków z innego Indywidualnego Konta Emerytalnego czy Indywidualnego Konta Zabezpieczenia Emerytalnego, jeśli dziedziczy je po zmarłym, ale do osiągnięcia pełnoletności lub do czasu osiągania dochodów z pracy zawodowej taka osoba nie może dokonywać na IKE żadnych wpłat.

IKE czy IKZE jest własnością tylko jednej osoby, dlatego nie może przybrać formy oszczędzania dla małżonków czy całych rodzin.

GDZIE ZAŁOŻYĆ IKE? GDZIE ZAŁOŻYĆ IKZE? FUNDUSZ EMERYTALNY, TFI CZY MOŻE PODMIOT INWESTYCYJNY?

Indywidualne Konta Emerytalne czy IKZE są dostępne w wielu instytucjach. Możesz skorzystać z oferty w:

• funduszach inwestycyjnych – otwartych lub specjalistycznych,
• podmiotach prowadzących działalność maklerską, takich jak domy maklerskie i banki prowadzące taką działalność,
• zakładach ubezpieczeń na życie,
• bankach,
• dobrowolnych funduszach emerytalnych (od 1 stycznia 2012 roku).

Po wyborze konkretnej oferty musisz podpisać jeszcze umowę o prowadzenie swojego IKE lub IKZE. Zanim to zrobisz, złożysz oświadczenie, że nie masz takiego konta lub chcesz dokonać transferu środków z dotychczasowego na nowe.

LIMITY WPŁAT NA IKE i IKZE W 2023 R

Nie jest tak, że możesz wpłacać dowolne kwoty na IKE. Co roku na konto emerytalne można wpłacić maksymalnie 3-krotność prognozowanego na dany rok przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej. Jeszcze w latach 2004-2009 limit na IKE był inny i wynosił 150 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.

Limit wyznaczony na dany rok nie może być niższy od limitu wpłat na IKE obowiązującego w roku poprzednim, co jest zgodne z przepisami ustawy z dnia 6 listopada 2008 roku o zmianie ustawy o indywidualnych kontach emerytalnych oraz niektórych innych ustaw.

Nieco inne limity wpłat na IKE obowiązują dla osób małoletnich, gdzie ich wysokość jest ponadto uzależniona od dochodu z pracy. Wpłaty nie mogą przekroczyć:

• limitu wpłaty na IKE ustalonego na dany rok,
• wysokości dochodów osiąganych w danym roku przez małoletniego z tytułu umowy o pracę.

W 2023 roku limit wpłat w przypadku IKE wynosi 20 805 zł (w 2024 r. limit ten zwiększy się do 23 472 zł), natomiast w ramach IKZE obowiązywały dwa:

• Podstawowy limit wpłat na IKZE – 1,2-krotność przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok, określonego w ustawie budżetowej – w 2023 roku jest to 8322 zł (w 2024 r. będzie to 9 388,80 zł)
• Wyższy limit wpłat na IKZE dla osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą – 1,8-krotność przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok – w 2023 r jest to 12483 zł (w 2024 r. będzie to 14 083,20 zł)

Nie możesz więc wpłacać na IKE czy IKZE dowolnych kwot.

CO DZIEJE SIĘ ZE ŚRODKAMI NA IKE? CZY OSZCZĘDNOŚCI SĄ INWESTOWANE JAK NA IKZE?

Wpłaty dokonywane na IKE nie są jedynie zapisane na koncie w banku. W zależności od tego, w jakiej instytucji finansowej jest prowadzone Indywidualne Konto Emerytalne oraz Indywidualne Konta Zabezpieczenia Emerytalnego wpłaty mogą być także inwestowane, jak to się dzieje w przypadku Powszechnych Towarzystw Emerytalnych, Towarzystw Funduszy Inwestycyjnych, Towarzystw Ubezpieczeń na Życie czy domów maklerskich. Celem IKE i IKZE jest nie tylko samo oszczędzanie, ale również pomnażanie, gromadzonego kapitału.

JAK DOKONAĆ WYPŁATY ŚRODKÓW Z IKE?

Zasadniczo Indywidualne Konta Emerytalne służą oszczędzaniu na emeryturę i dopiero po osiągnięciu określonego wieku powinno się je wypłacać. Dlatego przypisane do nich ulgi podatkowe będą możliwe do wykorzystania jedynie wtedy, gdy właściciel IKE dokona wypłaty zgromadzonych oszczędności dopiero po przekroczeniu 60. roku życia.

Jeśli zwrot środków zostanie dokonany wcześniej, oszczędzający muszą liczyć się z koniecznością zapłaty 19-procentowego podatku od dochodów kapitałowych.

Bez utraty prawa do ulgi podatkowej możesz dokonać wypłaty środków z IKE przed 60. rokiem życia, o ile:

• masz ukończone 55 lat i zdobyłeś uprawnienia emerytalne,
• wpłaty na IKE były dokonywane co najmniej w 5. dowolnych latach kalendarzowych,
• ponad połowa wartości wpłat na IKE trafiła na konto na co najmniej 5 lat przed dniem złożenia wniosku o dokonanie wypłaty.

Wyjątkiem od reguły oszczędzania przynajmniej przez 5 lat w ramach IKE są osoby urodzone do 31 grudnia 1948 roku, w przypadku których wystarczy mieć zachowany tylko 3-letni okres. Dla osób urodzonych między 1 stycznia 1946 roku do 31 grudnia 1948 roku okres ten wynosi minimum 4 lata. Nie ustalono przy tym górnego wieku oszczędzającego. Wypłata środków z IKE może zostać dokonana jednorazowo lub w formie ratalnej.

JAK DOKONAĆ WYPŁATY ŚRODKÓW Z IKZE? CO Z PODATKIEM?

Wypłata z IKZE bez podatku Belki i bez podatku dochodowego naliczanego np. według skali podatkowej, możliwa jest po osiągnięciu wieku 65 lat przez oszczędzającego. Nie oznacza to przy tym, że można w ogóle uniknąć podatku. Środki z konta IKZE są objęte zryczałtowanym podatkiem dochodowym według stawki w wysokości 10 proc., którą odprowadza się od całości pieniędzy zgromadzonych na koncie. Wypłata będzie obłożona podatkiem od zysków kapitałowych, jeśli wiek oszczędzającego będzie niższy niż 65 lat. Pieniądze zgromadzone na IKZE zostaną więc zawsze uszczuplone o podatek, ale i tak warto oszczędzać na IKZE. Najczęściej nie można na tym stracić, a rachunek daje możliwość rozliczenia ulgi podatkowej. Przeliczenie emerytury po 65 roku życia wraz ze środkami z IKZE sprawi, że emeryt będzie mógł liczyć na wyższą kwotę do dyspozycji na starość.