Jakie są zasady dziedziczenia IKE i IKZE? Dla kogo przeznaczona jest wypłata oszczędności na IKE lub IKZE po zmarłym oszczędzającym?
Z uwagi na fakt, że za 20-30 lat emerytury wypłacane z I i II filaru systemu emerytalnego mogą stanowić zaledwie 25 proc. ostatniej pensji, coraz więcej Polaków decyduje się dodatkowo oszczędzać na przyszłość. Mogą wybrać przy tym jeden z elementów III, dobrowolnego filaru systemu emerytalnego. Zalicza się do niego między innymi indywidualne konta emerytalne (IKE) oraz indywidualne konta zabezpieczenia emerytalnego (IKZE). Co dzieje się ze środkami zgromadzonymi na kontach emerytalnych, jeśli dojdzie do śmierci oszczędzającego? Jak wygląda dziedziczenie pieniędzy z III filaru?
Czym jest IKE i IKZE?
Czym są IKE i IKZE? Różnice występujące pomiędzy nimi są z pozoru niewielkie, ale w ogólnym rozrachunku mogą zadecydować o tym, który wybierzesz system oszczędzania na jesień życia. Oba pozwalają na uzyskanie na starość prywatnej emerytury.
W obu przypadkach mówimy o gromadzeniu oszczędności na indywidualnych kontach. Podstawą prawną ich funkcjonowania jest Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 roku o indywidualnych kontach emerytalnych oraz indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego. W przepisach można znaleźć definicje IKE i IKZE.
Art. 2 pkt 1 i pkt 1a stanowi, że IKE lub IKZE mogą być:
- wyodrębnionym zapisem w rejestrze uczestników funduszu inwestycyjnego,
- wyodrębnionym rachunkiem papierów wartościowych,
- innym rachunkiem, na którym zapisywane są instrumenty finansowe niebędące papierami wartościowymi,
- rachunkiem pieniężnym służącym do obsługi takich rachunków w podmiocie prowadzącym działalność maklerską,
- wyodrębnionym rachunkiem w ubezpieczeniowym funduszu kapitałowym,
- wyodrębnionym rachunkiem bankowym w banku,
- wyodrębnionym rachunkiem IKE/IKZE w dobrowolnym funduszu emerytalnym, prowadzonym na zasadach określonych ustawą, a w zakresie w niej nieuregulowanym – na zasadach opisanych w przepisach właściwych dla tych rachunków i rejestrów.
Na IKE lub IKZE można gromadzić oszczędności indywidualnie, co oznacza, że właścicielem takich kont może być wyłącznie jedna osoba. Wypłata środków z obu kont zasadniczo powinna nastąpić po uzyskaniu wieku określonego ustawą - dla IKE jest to 55 lub 60 lat, a dla IKZE - 65 lat. Wcześniejsze dokonanie zwrotu wiąże się z poniesieniem określonych kosztów. Jednak możliwa jest bezkosztowa wypłata transferowa, jak i dziedziczenie środków zgromadzonych na IKE i IKZE przez spadkobierców i wskazane przez oszczędzającego osoby uposażone. Jak się to odbywa?
Kto będzie dziedziczyć zgromadzone oszczędności z IKE i IKZE?
Środki finansowe zgromadzone przez oszczędzającego na kontach emerytalnych IKE i IKZE nie przepadają po śmierci osoby, która była ich właścicielem - podlegają dziedziczeniu. Już przy zawieraniu umowy o prowadzenie konta IKE lub IKZE możesz wskazać osobę lub osoby, którym będzie należała się wypłata z IKE lub z IKZE w razie Twojej śmierci. Jeśli uposażonych będzie kilku, dojdzie do podziału środków z takich kont emerytalnych. Możesz określić udział w tych środkach.
Wydana dyspozycja o uposażonych może być w dowolnym momencie zmieniona, a uposażonym nie musi być wcale ktoś z Twojej rodziny.
W przypadku braku wskazania osób czy osoby uposażonej z kont IKE i IKZE, po Twojej śmierci oszczędności z kont emerytalnych nadal będą dziedziczone. Przypadną one spadkobiercom ustawowym lub testamentowym. Wejdą w skład masy spadkowej. Problem w tym, że instytucje zarządzające IKE i IKZE nie są zobowiązane do tego, by poinformować spadkobierców, że zmarły oszczędzał w III filarze systemu emerytalnego.
Jak wygląda wypłata środków zgromadzonych na koncie emerytalnym? IKE i IKZE a podatek
Osoba, która jest uprawniona, na mocy wydanej dyspozycji przez oszczędzającego, albo na mocy testamentu czy dziedziczenia ustawowego, może wystąpić do instytucji zobowiązanej do prowadzenia IKE lub IKZE z wnioskiem o wypłatę środków z konta, albo dokonać przeniesienia ich na swoje Indywidualne Konto Emerytalne, albo do PPE - Pracowniczego Programu Emerytalnego. Środki te będą przy takiej wypłacie transferowej zwolnione z podatku od spadków i darowizn oraz podatku od dochodów kapitałowych, tzw. podatku Belki.
Jeśli z kolei uprawniony zdecyduje się w przypadku śmierci oszczędzającego na wypłatę z rachunku IKE lub IKZE środków na własne konto bankowe, musi złożyć do danej instytucji wniosek i dołączyć do niego:
- akt zgonu oszczędzającego oraz dokument potwierdzający Twoją tożsamość, jako osoby uprawnionej;
- prawomocne postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku oraz zgodne oświadczenie wystosowane przez wszystkich spadkobierców o sposobie podziału środków zgromadzonych w IKE czy IKZE przez oszczędzającego bądź prawomocne postanowienie sądu o dziale spadku wraz z dokumentami stwierdzającymi tożsamość spadkobierców.
O ile przy wypłacie środków z IKE nie ma podatku dochodowego, to w przypadku rachunku IKZE dziedziczący je spadkobierca płaci podatek w wysokości 10 proc. całej kwoty.
O ile nie ma dziedziczenia emerytury z ZUS przez spadkobierców, za wyjątkiem renty rodzinnej, czyli tzw. renty po zmarłym współmałżonku, o tyle środki odkładane na emeryturę w III filarze systemu emerytalnego jak najbardziej nie przepadają.
