Kto może skorzystać z emerytury pomostowej? Warunki i formalności
Emerytura pomostowa jest specyficznym świadczeniem pieniężnym, które przysługuje osobom wykonującym pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. W wyniku nowelizacji ustawy z 19 grudnia 2008 roku zniesiono wygasanie tego świadczenia, dzięki czemu kolejne osoby mogą z niego skorzystać. Wysokość emerytury pomostowej ustalono na poziomie nie niższym niż minimalna emerytura. ZUS informuje, że w marcu 2024 roku świadczenie to pobierało 40,2 tys. osób. W tym kompleksowym przewodniku przedstawimy aktualne zasady jego przyznawania. Dowiedz się, czy spełniasz warunki emerytury pomostowej – sprawdź szczegółowe informacje!
Czym jest emerytura pomostowa?
Emerytura pomostowa jest świadczeniem wypłacanym z ZUS dla określonych grup emerytów po spełnieniu warunków ujętych w przepisach. Dowiedz się więcej.
Definicja i podstawa prawna emerytury pomostowej
Emerytura pomostowa to świadczenie okresowe dla osób, które przez określony czas pracowały w miejscu, gdzie panowały szczególne warunki lub ich praca miała szczególny charakter. Przyznawana jest pracownikom spełniającym warunek: wieku, stażu pracy i wykonywania ściśle określonych obowiązków w pełnym wymiarze czasu pracy.
Podstawą prawną dla tego świadczenia jest ustawa z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych oraz dwa inne akty prawne:
- Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych,
- Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego, pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze.
Najważniejsze zmiany od 2023 roku w emeryturach pomostowych
16 sierpnia 2023 roku prezydent podpisał ustawę, która wprowadziła zmiany w zasadach przyznawania emerytur pomostowych. Tym samym nadano uprawnienia do nich osobom, które rozpoczęły pracę po 1 stycznia 1999 roku w warunkach:
- szkodliwych dla zdrowia,
- szczególnie uciążliwych,
- szczególnego obciążenia psychofizycznego.
Warunki przyznania świadczenia
W gronie świadczeniobiorców znajdują się osoby, które:
- urodziły się po 31 grudnia 1948 roku,
- mają minimum 15-letni staż pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze,
- osiągnęły wiek co najmniej 55 lat (w przypadku kobiet) i 60 lat (w przypadku mężczyzn),
- mają staż ubezpieczeniowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn,
- po dniu 31 grudnia 2008 roku wykonywały pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze.
Praca w szczególnych warunkach a emerytura pomostowa
Art. 3 ustawy o emeryturach pomostowych wskazuje profesje, które uprawniają do uzyskania takiego świadczenia emerytalnego. Zaliczane są do nich prace:
- związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenia zdrowia,
- wykonywane w szczególnych warunkach (np. pod ziemią, na wodzie).
- Przepisy o emeryturach pomostowych wymieniają rodzaje prac, które kwalifikują się do ich uzyskania. Będą to prace w szczególnych warunkach determinowanych:
- siłami natury – prace pod ziemią, na wodzie, pod wodą i w powietrzu,
- procesami technologicznymi – w warunkach gorącego lub zimnego mikroklimatu, bardzo ciężkie prace fizyczne, w warunkach podwyższonego ciśnienia atmosferycznego czy związane z bardzo dużym obciążeniem statycznym (wymuszona, niezmienna pozycja ciała np. znaczne pochylenie).
Prace o szczególnym charakterze wymagają większej odpowiedzialności oraz sprawności psychofizycznej od pracownika. Możliwość ich należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego. Dzieje się to wskutek pogorszenia sprawności psychofizycznej wynikającej z procesu starzenia.
Listę stanowisk, które mogą korzystać z emerytur pomostowych znajdziesz w załączniku 1 do wspominanej ustawy o emeryturach tego rodzaju.
Proces ubiegania się o emeryturę pomostową
Jeśli masz do niej prawo i chcesz uzyskać emeryturę pomostową, to zwróć się o nią do organu rentowego. Takie postępowanie wszczynane jest na wniosek składany przez pracownika bezpośrednio lub za pośrednictwem płatnika składek na emerytury pomostowe.
Niezbędne dokumenty do wniosku o emeryturę pomostową
Wraz z wnioskiem o emeryturę pomostową do ZUS złóż:
- zaświadczenie o wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze,
- orzeczenie o niezdolności do pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, jeśli będzie ono wymagane w Twoim przypadku,
- dokumenty potrzebne do ustalenia Twojego kapitału początkowego.
Procedura składania wniosku o pomostówkę
Wniosek o emeryturę pomostową, tj. wniosek EPOM wraz z wymaganymi załącznikami, złóż we właściwym ze względu na swoje miejsce zamieszkania organie rentowym. ZUS wyda decyzję o ewentualnym przyznaniu emerytury pomostowej i o jej wysokości.
Terminy i formalności związane z przyznaniem pomostówki
Twoje prawo do emerytury pomostowej powstaje w momencie, gdy spełnisz wszystkie warunki i złożysz wniosek o jej przyznanie. Jeżeli ubiegasz się o pomostówkę, ale pobierasz zasiłek chorobowy lub świadczenie rehabilitacyjne, to prawo do niej uzyskasz dopiero od dnia, w którym przestaniesz pobierać takie świadczenia i złożysz wniosek. Prawo do emerytury pomostowej powstaje od pierwszego dnia miesiąca, w którym został zgłoszony wniosek i od dnia poprzedzającego dzień, w którym ukończysz powszechny wiek emerytalny.
Jak wysoka emerytura pomostowa zostanie przyznana?
Wysokość emerytury pomostowej obliczana jest na takich samych zasadach co emerytury powszechnej. Stanowi ona 100% kwoty świadczenia obliczonego dla osoby w wieku 60 lat zgodnie z art. 26 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Sprawdź szczegóły.
Zasady naliczania emerytury pomostowej
Przy wyliczaniu wysokości emerytury pomostowej bierze się pod uwagę: wysokość składek na ubezpieczenie emerytalne, kapitał początkowy zgromadzony przez Ciebie oraz środki zapisane na Twoim subkoncie. Zgromadzone środki dzieli się przez średnią dalszą długość życia osoby w danym wieku.
Minimalna wysokość świadczenia
Świadczenie pieniężne z tytułu emerytury pomostowej nie może być niższe niż kwota najniższej emerytury w Polsce w danym roku. Wypłacane jest ono z Funduszu Emerytur Pomostowych (FEP), ze składek opłacanych przez pracodawców zatrudniających osoby pracujące w szczególnych warunkach lub wykonujących prace o szczególnym charakterze.
| Rok wypłaty emerytury pomostowej (od 1 marca) | Minimalna wysokość emerytury pomostowej |
| 2025 | 1884,61 zł |
| 2024 | 1780,96 zł |
| 2023 | 1588,44 zł |
Oto, ile wynosi obecnie i wynosiła w poprzednich latach minimalna wysokość emerytury pomostowej.
Przykłady wyliczeń dla emerytur pomostowych
Do obliczenia emerytury pomostowej ZUS wykorzystuje wzór:
Emerytura pomostowa = podstawa obliczenia/ średnie dalsze trwanie życia od wieku 60 lat.
Podstawą obliczenia jest przy tym suma składek emerytalno-rentowych zapisana na Twoim indywidualnym koncie ubezpieczonego w ZUS do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje Ci wypłata emerytury. Uwzględnia się przy tym ich waloryzacje oraz zwaloryzowany kapitał początkowy.
Przykłady:
Pani Ania złożyła wniosek o przyznanie emerytury pomostowej dnia 15 maja 2023 roku, przy czym ostatni z warunków, tj. warunek wieku 55 lat, spełniła 1 maja 2023 roku. Do obliczenia jej emerytury pomostowej ZUS zastosował średnią dalszego trwania życia dla osoby w wieku 60 lat, które wynosiło wówczas 254,3 miesiąca (zgodnie z tabelą z 1 kwietnia 2023 roku).
Pan Jan złożył wniosek o pomostówkę z dniem 7 lipca 2024 roku, a ukończył 60 lat z początkiem tego samego miesiąca. Do obliczenia wysokości emerytury pomostowej z ZUS przyjąć należy w jego przypadku 264,2 miesiąca (zgodnie z tabelą z 1 kwietnia 2024 roku).
