Praca na etacie czy własna działalność - co się bardziej opłaca?

Działalność gospodarcza a umowa o pracę

Etat wiązać się może z ośmiogodzinną zmianą, pracą po godzinach i mało sympatycznym szefem – z drugiej zaś strony to także  pewność płatnego urlopu, święta, a niekiedy także profity jak darmowy karnet sportowy. Umowa o pracę wiąże się też ze stałą, regularną pensją. Zalet etatu jest wiele i nierzadko trudno przeliczyć je na finanse. Jednak w wielu branżach – takich jak IT, grafika, reklama itp. – gdzie praca odbywa się w systemie projektowym, etatowy pracownik nie jest niezbędny. Pracodawcy preferują wówczas współpracę z osobami posiadającymi własną działalność gospodarczą a umowa o pracę nie jest już tak mile widziana. 

Posiadając własną działalność liczyć się jednak trzeba z nienormowanym czasem pracy, samodzielnymi decyzjami o braniu lub niebraniu zleceń i rozliczaniu się na własny rachunek. Ale wolnemu strzelcowi własna działalność daje także znacznie większą swobodę działania, co może przekładać się na większą rozmaitość zleceń i większe zarobki. 

Jak zdecydować, które z rozwiązań jest lepsze? 

Etat i działalność – porównuj kwoty brutto, nie netto

Działalność gospodarcza i umowa o pracę to dwie różne formy zatrudnienia, które różnią się między innymi sumą odliczeń – a więc różnicą między kwotą i brutto i netto. To szczególnie ważne, gdy zastanawiasz się nad przejściem z etatu na działalność i chciałbyś w ten sposób co najmniej utrzymać dotychczasowy poziom zarobków, a najlepiej zarabiać więcej. Trzeba wówczas pamiętać, że na etacie twoje realne wynagrodzenie odpowiada kwocie brutto, a nie netto, a realny koszt etatu dla pracodawcy jest jeszcze wyższy. Co to właściwie oznacza gdy w grę wchodzi własna działalność? Koszty pracodawcy często są elementem, o którym zapominają pracownicy –  a przecież pracodawca odprowadza za nich składki społeczne i zdrowotne do ZUS, opłaca fundusz pracy i zaliczki na podatki. Osoby, które zdecydują się na własną działalność, będą musiały jako przedsiębiorcy robić to samodzielnie. Przykładowo:

Pracownik na umowie o pracę zarabiał 3 tys. zł netto (czyli “na rękę”), a więc około 4200 zł brutto. Nie oznacza to jednak, że tyle właśnie wynosiły koszty pracodawcy. Łączny koszt etatu dla pracodawcy w takim wypadku to ponad 5 tysięcy zł. Skąd takie kwoty i jak ma się do tego własna działalność? Koszty pracodawcy to między innymi składki ZUS (część odprowadzana jest z wypłaty, drugie tyle płaci zaś pracodawca), zaliczka na podatek dochodowy, składka emerytalna, rentowa, wypadkowa – o tym wszystkim w przypadku umowy o pracę pamięta pracodawca, a w przypadku własnej działalności gospodarczej pamiętać o tym należy samemu. Poniżej przykładowy rozkład kosztów przy zarobkach w wysokości 3 tysięcy złotych netto w przypadku umowy o pracę oraz własnej działalności gospodarczej. 

Wynagrodzenie z umowy o pracę

Koszt pracownika:
ubezpieczenie zdrowotne: 326,99 zł
składka emerytalna: 410,95 zł
składka rentowa: 63,16 zł
zaliczka na podatek: 306,00 zł
Koszt pracodawcy:
składka emerytalna: 410,95 zł
składka rentowa: 273,68 zł
składka wypadkowa: 75,79 zł
Fundusz Pracy: 103,16 zł
Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych: 4,21 zł

ŁĄCZNIE: 5078,30 zł 

Wynagrodzenie z działalności gospodarczej

Dochód przed opodatkowaniem wg skali 18% – 3658 zł (zaliczka na podatek: 658 zł)
minimalne składki ZUS:
ubezpieczenie zdrowotne: 288,95 zł
składka emerytalna: 474,92 zł
składka rentowa: 194,64 zł
składka wypadkowa: 43,79 zł
Fundusz Pracy: 59,61 zł

ŁĄCZNIE: ok. 4,8 tys. zł

Własna działalność – koszty

Jak wynika z powyższego gdyby ten sam dochód na rękę – 3 tys. zł – chcieć wypracować prowadząc jednoosobową działalność gospodarczą, trzeba by zarobić co najmniej 4,8 tys. zł i to nie uwzględniając żadnych kosztów prowadzenia działalność oprócz składek ZUS i podatku dochodowego. Minimalne składki ZUS obowiązujące przedsiębiorców w Polsce to  w sumie około 1121 zł. Przy dochodzie netto w wysokości 3 tys. zł mieścimy się w pierwszym progu skali podatkowej (18%). Aby uzyskać zysk w wysokości 3 tys. zł, łącznie trzeba by wystawić fakturę na kwotę ok. 4,8 tys. zł. Podkreślić jednak należy, że w powyższych wyliczeniach nie zostały uwzględnione żadne koszty prowadzenia działalności, które są niezwykle istotne w przypadku posiadania własnej firmy. Co się do nich zalicza? Na przykład:

• czynsz za lokal, 
• rachunki za firmową komórkę, 
• paliwo,
• materiały jednorazowe

Przy założeniu, że koszty stałe firmy wynosiłyby miesięcznie np. 2 tys. zł, to aby uzyskać dochód na rękę w wysokości 3 tys. zł, musielibyśmy zarobić w sumie niemal 7 tysięcy zł. 

Własną działalność i etat różnią także inne rzeczy – na przykład bonusy pracownicze, których większość pracowników posiadających umowę o pracę nie liczy jako element zarobków. Ten błąd łatwo zauważyć natomiast zakładając własną działalność gospodarczą, bowiem to, co niegdyś zapewniał pracodawca (np. dodatkowe ubezpieczenie zdrowotne, karnet sportowy, premie świąteczne, bony itp) będzie trzeba zapewnić sobie samemu lub zrezygnować z tych dodatkowych profitów.  Dlatego też warto przy analizach finansowych dotyczących założenia własnej działalności gospodarczej brać pod uwagę dodatkowe świadczenia. 

Własna działalność – koszty a podatki

Pracownicy na etatach nie mają dużego manewru w kwestii optymalizacji podatkowej. Podatki płacą według skali, a zatem jest to albo 18, albo 32% i w większości przypadków mają ustawowo określone koszty uzyskania przychodu. Tymczasem przedsiębiorcy, w zależności od rodzaju wykonywanej działalności, mogą rozliczać się ryczałtowo, korzystać ze skali z uwzględnieniem realnych kosztów uzyskania przychodu albo nawet rozliczać się za pomocą karty podatkowej. Pole manewru do zminimalizowania należnych podatków jest więc bardzo duże, co przekłada się na poziom ich realnych dochodów na rękę. Rozważając etat, czy działalność należy zatem wziąć pod uwagę także i tę zmienną. Jak będzie opodatkowana moja działalność, czy będę miał duże, czy małe koszty? Trzeba bowiem pamiętać, że zarobkiem przedsiębiorcy nie jest stawka pojawiająca się na wystawianej przez niego fakturze.

Działalność gospodarcza i praca na etacie – czas pracy

Najczęściej czas pracy na etacie to średnio 8 godzin dziennie. Zdarzają się jednak również sytuacje, w których pracownik musi pozostać w pracy „po godzinach”. Niekiedy wiąże się to z dodatkowym zarobkiem, ale nie zawsze.  W tym wypadku zaletą działalności gospodarczej jest to, że z czasu pracy rozliczamy się sami przed sobą. Większość z nas nie ma oporów przed poświęceniem większej ilości czasu na pracę dla siebie i na rzecz własnej firmy, w przeciwieństwie do pozostania dłużej na polecenie szefa. Dlatego też zastanawiając się jak założyć działalność gospodarczą, należy przeanalizować opłacalność przejścia “na swoje” pod kątem czasu pracy – to pozwoli oszacować, jaka była prawdziwa stawka godzinowa i umożliwi wycenianie naszego czasu.

Uwzględnij dni wolne, płatny urlop i chorobowe

Pamiętaj, że na etacie, w przeciwieństwie do działalności gospodarczej, płatne są także dni ustawowo wolne, urlop oraz chorobowe. Przelicz zatem ile dni w roku na etacie zarabiałeś tak naprawdę nie pracując. Jeśli założysz działalność gospodarczą, tego luksusu mieć nie będziesz. Na płatny urlop możesz liczyć tylko w sytuacji, gdy będziesz zatrudniał pracowników, którzy podczas Twojej nieobecności, będą dalej na Twoją firmę zarabiać. Dni ustawowo wolne będziesz miał płatne tylko, jeśli zdecydujesz się w ich trakcie pracować. Na płatne chorobowe możesz liczyć pod warunkiem, że zdecydowałeś się opłacać dobrowolną składkę chorobową i nie masz ani dnia opóźnienia z jej opłacaniem. Etatowcy traktują te przywileje jako absolutny standard, a bycie ich pozbawionym, kiedy prowadzi się działalność, może być odczuwalne.

Weź pod uwagę czynniki pozafinansowe

Analizując założenie własnej firmy przyszli przedsiębiorcy zwykle skupiają się na powiązaniu: własna działalność – koszty. To jednak błędne myślenie, bo przecież to nie wszystko.  Przejście z etatu na samozatrudnienie to nie tylko zmiana formalna, ale i znacząca zmiana zakresu obowiązków. Pracownik z umową o pracę nie musi martwić się o organizację pracy – zlecenia do realizacji, utrzymanie miejsca pracy czy księgowość firmy – tym wszystkim zajmuje się szef. Gdy w grę wchodzi własna działalność gospodarcza a umowa o pracę odchodzi w zapomnienie, przedsiębiorca – nawet prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą – musi samodzielnie zająć się wszystkimi formalnościami, dzieleniem obowiązków (jeśli posiada pracowników) i organizacją czasu pracy. To od jego własnych wysiłków zależy, czy będzie miał klientów, czy znajdziesz czas na wyjazd na bezpłatny urlop itp. Kładąc na szalę umowę o pracę i własną działalność, warto wziąć to pod uwagę. Prowadzenie działalności nie ogranicza się jedynie do realizacji  zleceń (czyli obowiązków wynikających też z umowy o pracę), ale dodatkowo załatwiania spraw formalnych, księgowych itp.

Pracuję i chcę założyć własną firmę – na co jeszcze zwrócić uwagę?

Ważnym aspektem, który należy wziąć pod uwagę przed założeniem własnej działalności gospodarczej są oczekiwania płacowe i możliwość ich realizacji. Należy więc dokonać analizy rynku – dowiedzieć się, jakie są ceny za takie same i podobne usługi w okolicy, czy jest na nie odpowiedni popyt? Czy warto współpracować z innymi – na przykład biorąc zlecenia od dawnego pracodawcy, czy lepiej działać na własną rękę? Czy Twoje oczekiwania płacowe mają szansę ziścić się na wolnym rynku. 

Własna działalność gospodarcza a praca na etacie – jaką podjąć decyzję?

Praca na etacie kojarzy się ze stabilnością i spokojem, dlatego zmiana tej formy zatrudnienia na działalność gospodarczą może doprowadzić do rewolucji w życiu. Zanim się ją podejmie warto wielokrotnie przemyśleć temat nie tylko pod kątem finansowym. Choć większość decyzji tego typu łączy się właśnie z chęcią poprawy domowego budżetu, to nie każdy sprawdzi się w roli prywatnego przedsiębiorcy. Do prowadzenia własnej działalności gospodarczej potrzebne jest opanowanie, umiejętność szybkiego podejmowania decyzji, szerokie umiejętności interpersonalne i duża pewność siebie. Prowadząc własną działalność należy decydować o losie nie tylko swoim, ale także firmy, a w przypadku zatrudnienia pracowników – także o nich. Własna działalność gospodarcza to dobra decyzja dla osób, które nie boją się tego typu wyzwań.