Autostrady w Polsce – jak dużo ich jest i jak z nich korzystać? Jakie są opłaty za autostrady i drogi ekspresowe w Polsce?

Sieć autostrad i dróg ekspresowych w Polsce

Na koniec 2023 roku długość polskiej sieci dróg szybkiego ruchu, obejmująca autostrady i drogi ekspresowe, przekroczyła 5 tys. km. Obecnie to 5117,1 km dróg świetnej jakości, a to dopiero około dwie trzecie docelowej sieci w Polsce. Składa się na nią:

• 1849,2 km autostrad,
• 3267,9 km dróg ekspresowych.

Natomiast GDDKiA zapowiedziała dalszą budowę autostrad. W 2024 roku odda do użytku:

• 25 km autostrady A2,
• 117 km nowych dróg ekspresowych,
• 23,5 km dróg krajowych o standardzie GP (główne przyspieszone),
• 10 km obwodnic miast.

W realizacji pozostaje 1184 km nowych autostrad, dróg ekspresowych i dróg krajowych niższej kategorii, oraz 143 km obwodnic miast. Status „w realizacji” oznacza, że drogi te są w fazie projektowania i uzyskiwane są stopniowo zezwolenia na ich późniejszą budowę. Rządowy Program Budowy Dróg Krajowych do 2030 roku obejmuje:

• 1290 km w realizacji,
• 297,5 km w przetargu,
• 2612,7 km w przygotowaniu.

Najważniejsze autostrady w Polsce – autostrada A4, A1, A2, A6 i inne

Jeszcze za czasów rządów Edwarda Gierka w okresie PRL-u powstała droga krajowa, która stanowiła urzeczywistnienie marzeń o autostradzie. Była to Gierkówka, która przez ostatnie lata, była wielokrotnie przebudowywana. Prowadzi z Warszawy do Katowic i została otwarta 8 października 1976 roku w Częstochowie.

Od tego czasu powstawały drogi o znacznie lepszej jakości. Dziś, zgodnie z przepisami, autostradą nazywana jest droga publiczna o ograniczonej dostępności. Przeznaczona jest ona wyłącznie do ruchu pojazdów mechanicznych, z wyłączeniem czterokołowców. Istnieje szereg wymogów, jakie musi spełnić droga, aby została uznana za autostradę m.in.:

• pas drogowy musi mieć co najmniej 3,75 m szerokości,
• pas awaryjny musi mieć co najmniej 3 m szerokości,
• pobocze autostrady musi mieć przynajmniej 1,25 m szerokości,
• przynajmniej dwie trwale rozdzielone jednokierunkowe jezdnie po każdej w każdą stronę,
• musi mieć wielopoziomowe skrzyżowania,
• miejsca i urządzenia obsługi podróżnych, pojazdów i przesyłek,
• można wjechać na nią wyłącznie w wyznaczonych do tego miejscach,
• może mieć węzły drogowe łączące ją z drogami głównymi i drogami szybkiego ruchu, ale w odstępie nie mniejszym niż 15 km.

Na autostradzie istnieją ograniczenia dopuszczalnych prędkości. Samochody osobowe, motocykle i samochody ciężarowe o masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony mogą poruszać się do 140 km na godzinę. W przypadku cięższych pojazdów, np. autobusów i ciężarówek, dopuszczalna prędkość zarówno na autostradzie, jak i na drodze ekspresowej, wynosi 80 km/h. A jaka jest minimalna prędkość na autostradzie? To 40 km/h.

Obowiązuje zakaz holowania na autostradzie, tak jak i zawracania, cofania, postoju (poza miejscami wyznaczonymi do tego celu) i zatrzymywania się. Jeśli auto ulegnie awarii, należy je ustawić najlepiej w wyznaczonym miejscu lub na poboczu i wezwać pomoc drogową na autostradzie.

Zestawienie polskich autostrad - jakie miasta łączą?

Wszystkie autostrady w Polsce oznaczone są literą i liczbą. Numeracja autostrad to litera A z numerem nawiązującym do drogi krajowej, wzdłuż której znajduje się dana autostrada.

• Autostrada A1 – „Autostrada Bursztynowa” łączy Gdańsk i porty znajdujące się na wybrzeżu z Czechami przy przejściu w Gorzyczkach, mijając po drodze Toruń, Łódź, Piotrków Trybunalski, Częstochowę i Aglomerację Górnośląską (GOP).
• Autostrada A2 – łączy granicę państwa z Niemcami w Świecku z Warszawą i dalej prowadzi na granicę z Białorusią w Kukurykach, mijając Poznań, Łódź, Warszawę.
• Autostrada A4 – łączy granicę państwa z Niemcami w Jędrzychowicach z granicą z Ukrainą w Korczowie, mijając Wrocław, miasta Górnego Śląska, Kraków, Tarnów i Rzeszów.
• Autostrada A6 – to obwodnica Szczecina.
• A8 – to Autostradowa Obwodnica Wrocławia.
• A50 – autostrada, która połączy znajdujący się w fazie projektowania i budowy Centralny Port Komunikacyjny i będzie prowadzić do Mińska Mazowieckiego.

Czy autostrady w Polsce są płatne? Jakie opłaty i na jakich odcinkach autostrad obowiązują?

W Polsce obowiązuje system autostrad, na który składają się odcinki płatne i bezpłatne. Są to odcinki koncesyjne, zarządzane przez zewnętrzne firmy, oraz odcinki państwowe. Koszty podróży takimi odcinkami mogą być więc zróżnicowane. Darmowe autostrady w Polsce obejmują:

• odcinek A1 Maciejów – Gliwice – Sośnica; Łódź Północ – Tuszyn;
• odcinek A2 Poznań Zachód – Poznań Wschód; Sługocin – Żdżary; Arynów – Ryczołek;
• odcinek A4 Jędrzychowice – Wrocław Bielany; Gliwice; Gliwice – Sośnica – Katowice – Murckowska; Kraków – Korczowa;
• autostradę A6 i A8 oraz A18.

Zarówno odcinki koncesyjne, takie jak A1 na odcinku Rusocin – Nowa Wieś, czyli od Gdańska do Torunia, czy na autostradzie A2 odcinek Konin – Świecko, jak i odcinki niektórych państwowych autostrad, są płatne.

Na autostradach, które zostały wybudowane w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego, obowiązują dwa systemy rozliczeń opłat uiszczanych przez kierowców:

• system opłat rzeczywistych (na bramkach),
• system opłat za dostępność – wynagrodzeniem koncesjonariusza jest wypłacana ze środków publicznych przez czas trwania koncesji „opłata za dostępność”.

System płatności na bramkach zastępowany jest od czerwca 2021 roku nowym systemem do poboru opłaty elektroniczne e-TOLL, który oparty jest na technologii pozycjonowania satelitarnego.