Darowizna samochodu w 2023 roku – jak jej dokonać?

DAROWIZNA CZY SPADEK – RÓŻNICE

Zarówno w przypadku darowizny, jak i spadku, mowa o nieodpłatnym przekazaniu rzeczy na własność innej osoby, najczęściej członkowi rodziny. Kluczowa różnica tkwi jednak w tym, kiedy dojdzie do ich otrzymania. Mianowicie, przeniesienie własności samochodu ma miejsce za życia obdarowującego, natomiast spadek jest przekazywany po śmierci spadkodawcy. To nie są jedyne różnice.

Umowa darowizny może być anulowana, zawarta pod warunkiem lub z zastrzeżeniem wykonania terminu jej realizacji. Natomiast spadek nie może być przyjęty pod żadnymi warunkami ani odwołany (choć można odrzucić spadek lub przyjąć go z dobrodziejstwem inwentarza).

DAROWIZNA SAMOCHODU W 2023 ROKU – KROK PO KROKU

Umowa darowizny to bardzo popularny sposób na przekazanie własności pojazdu, ewentualnie na dodanie współwłaściciela, który zostanie wpisany do dowodu rejestracyjnego auta. Dopełnienie wszystkich obowiązków związanych z zawarciem takiej umowy nie jest skomplikowane – kieruj się krok po kroku naszymi poradami, a bez problemów przekażesz pojazd w ramach darowizny. Co istotne, zasady nie zmieniają się często - w 2023 roku dokonasz darowizny samochodu podobnie, jak w latach poprzednich.

Choć najczęściej umowa darowizny auta jest zawierana pomiędzy członkami rodziny, to nie ma żadnych przeciwwskazań, żeby obdarowanym była osoba, z którą nie jesteś spokrewniony. Co istotne, w ramach darowizny nie musisz przekazywać 100% praw do pojazdu. Może to być umowa współwłasności, na mocy której współwłaściciel uzyska 50% udziałów w pojeździe lub mniej, jeśli auto jest własnością większej liczby osób. Mowa tutaj o darowiźnie części samochodu. Krok po kroku wygląda to w podobny sposób jak przy przekazywaniu całego auta.

Minusem współwłasności jest to, że formalności, których trzeba dopełnić, m.in. w wydziale komunikacji, wymagają obecności wszystkich właścicieli, ewentualnie mogą oni sporządzić pełnomocnictwo, żeby ktoś inny mógł dopełnić obowiązków za nich. Upoważnienie dla osoby bliskiej można sporządzić bez ponoszenia z tego tytułu dodatkowych kosztów.

Co warto wiedzieć o pełnomocnictwie? Należy udzielić go w formie pisemnej - upoważnienie musi zawierać datę i miejsce sporządzenia, dane osoby udzielającej pełnomocnictwa (imię, nazwisko, numer dowodu osobistego i PESEL), osoby otrzymującej pełnomocnictwo, wskazanie, do jakich czynności ma umocowanie oraz podpis mocodawcy. Jeśli pełnomocnikiem ma być osoba I stopnia pokrewieństwa, udzielenie jej upoważnienia jest darmowe. W przypadku każdej innej osoby należy zapłacić opłatę skarbową w wysokości 17 zł, a dowód jej opłacenia załączyć do pełnomocnictwa, które przedstawiamy notariuszowi.

Pełnomocnictwo może być w każdym czasie odwołane, ale należy też pamiętać, że wygasa ze śmiercią mocodawcy lub pełnomocnika.

DAROWIZNA AUTA – UMOWA

Umowa musi mieć formę pisemną, ale przepisy nie narzucają, że wymaga wykorzystania danego wzoru dokumentu. Nie ma jednego, powszechnie przyjętego druku darowizny samochodu. Taką umowę możesz sporządzić nawet odręcznie, ważne, żeby w jej treści znalazły się niezbędne zapisy. Obowiązkowo musi być przygotowana w dwóch egzemplarzach, po jednym dla darczyńcy i obdarowanego.

Czy umowa darowizny powinna być sporządzona w formie aktu notarialnego? Tak, zgodnie z art. 890 Kodeksu cywilnego. Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione. Zatem jeśli przedmiot umowy został przekazany obdarowanemu, to darowizna nie wymaga formy aktu notarialnego, ten dokument daje jednak większe bezpieczeństwo. Dlaczego? Otóż jeśli darczyńca nie przekaże przedmiotu umowy, to wówczas możesz dochodzić przed sądem jej wykonania.

Wzór umowy darowizny samochodu obowiązujący w 2023 roku znajdziesz m.in. na stronach internetowych wydziałów komunikacji. Jak już wiesz, nie musisz z niego korzystać. Ważne, żeby umowa o darowiźnie auta czy umowa darowizny połowy samochodu zawierała następujące dane:

• oznaczenie stron umowy, tj. darczyńcy i obdarowanego,
• datę i miejsce zawarcia umowy,
• dane stron – imię i nazwisko, adres, numer PESEL, numer dowodu osobistego lub ewentualnie paszportu,
• określenie stopnia pokrewieństwa pomiędzy dwoma stronami;
• opis przedmiotu darowizny – takie informacje, jak model, marka, rodzaj pojazdu, numer VIN, numer rejestracyjny czy rok produkcji,
• wartość pojazdu,
• oświadczenie obdarowującego lub obdarowujących, że mają wyłączne prawa do pojazdu,
• oświadczenie o przekazaniu praw do całości lub części samochodu,
• oświadczenie obdarowanego o przyjęciu darowizny,
• datę i ewentualnie miejsce przekazania przedmiotu umowy,
• podpisy wszystkich stron umowy.

Przedmiot umowy nie musi być przekazany natychmiast. Strony mogą ustalić, że auto będzie do dyspozycji obdarowanego dopiero danego dnia.

DAROWIZNA SAMOCHODU A UBEZPIECZENIE OC

Jako obdarowany stajesz się posiadaczem pojazdu. Zyskujesz do niego prawa, ale jednocześnie obowiązki. Jednym z nich jest ubezpieczenie OC, czyli jedyne obowiązkowe ubezpieczenie komunikacyjne, które musi posiadać każdy zarejestrowany pojazd. Pamiętaj jednak, że darczyńca wraz z pojazdem musi przekazać Ci dotychczasową polisę OC. Możesz z tej ochrony ubezpieczeniowej korzystać aż do zakończenia umowy.

Co istotne, możesz też wypowiedzieć ją dowolnego dnia przed jej wygaśnięciem. Pamiętaj wówczas o zawarciu nowej umowy, żeby nie dopuścić do przerwy w ochronie ubezpieczeniowej. Brak ciągłości OC - nawet jednodniowy - wiąże się z karami finansowymi. W 2023 roku wynoszą one w przypadku samochodu osobowego od 1400 zł do 6980 zł w przypadku samochodów osobowych i zależą od liczby dni, kiedy pojazd był nieubezpieczony. Ponadto wzrosną od lipca 2023 roku i wyniosą od 1440 zł do 7200 zł.

Obowiązkiem obdarowującego jest zgłoszenie darowizny do towarzystwa, w którym pojazd był ubezpieczony w zakresie OC - ma na to 14 dni. Jeśli jednak zamierzasz dalej korzystać z ochrony w ramach polisy poprzedniego posiadacza, to pamiętaj, że ubezpieczyciel może dokonać rekalkulacji składki. Możliwe, że otrzymasz ją po kilku tygodniach, a nawet miesiącach od przeniesienia prawa własności albo może to nie nastąpić nigdy.

Co istotne, może się zdarzyć, że po rekalkulacji składka wzrośnie - dlaczego? Ponieważ jej wysokość nie zależy tylko od właściwości pojazdu, lecz także od informacji o kierowcy, w tym o jego wieku, stanie cywilnym etc. Jeśli po nowych wyliczeniach uznasz, że jednak rezygnujesz z przekazanej wraz z samochodem polisy, masz do tego prawo. Pamiętaj jednak o tym, że ubezpieczyciel będzie prosił o wyrównanie składki za okres faktycznej ochrony ubezpieczenia OC (czyli od momentu podpisania umowy o darowiźnie do wpłynięcia wniosku o wypowiedzenie umowy OC). Co jeszcze warto wiedzieć w tym zakresie?

• Jeśli sam zawierasz umowę o ubezpieczeniu OC, po roku zostaje ona automatycznie przedłużona. Gdy jednak przejmujesz polisę po otrzymaniu auta w darowiźnie, jej automatyczne przedłużenie nie nastąpi - co za tym idzie, musisz dokładnie pamiętać o terminie zakończenia, by uniknąć przerwy w OC.
• Wszystkie decyzje dotyczące polisy podejmuje osoba, która została obdarowana - tylko ona może zrezygnować z OC, które przejęła. Obdarowujący nie jest już w tej kwestii decyzyjny.
• Jeżeli polisa ma płatność składki rozłożoną na raty, od dnia zawarcia umowy darowizny będziesz zobowiązany do uregulowania wszystkich przyszłych rat.
• Wypowiedzenie umowy OC koniecznie musi mieć formę pisemną (przykładowe wnioski są dostępne w internecie, a także na stronach ubezpieczycieli).

JAKI PODATEK OD DAROWIZNY SAMOCHODU?

Przekazanie darowizny może wiązać się z koniecznością opłacenia podatku, ale nie musi. Jeśli realizujesz darowiznę samochodu w kręgu najbliższej rodziny, podatek może nie być naliczany. Wszystko dlatego, że zgodnie z przepisami kwota podatku zależy od przynależności do danej grupy podatkowej. Jeśli to darowizna samochodu w najbliższej rodzinie, zaliczanej do I grupy, wówczas nie zapłacisz daniny, ale musisz zgłosić darowiznę do urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia zawarcia umowy. Tego obowiązku możesz dopełnić przez internet.

• Do I grupy należą: małżonek, zstępni (np. córka, syn, wnuki), wstępni (matka, ojciec), rodzeństwo, pasierb, ojczym, macocha, teściowa, zięć, synowa.
• Grupa II obejmuje: zstępnych rodzeństwa (np. siostrzeńca), rodzeństwo rodziców (np. ciotkę), zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa, rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków (np. męża siostry męża), małżonków innych zstępnych (np. żonę wnuka).
• Wszyscy pozostali, którzy nie zaliczają się do grupy I i II, tworzą grupę III.

Jak wspomnieliśmy, w przypadku pierwszej grupy obowiązuje zwolnienie z podatku od darowizny samochodu, o ile urząd skarbowy zostanie o niej poinformowany w terminie do 6 miesięcy. Zgłoszenia należy dokonać na druku SD-Z2. Jeśli jednak wartość darowizny uzyskanej od danej osoby w ciągu ostatnich 5 lat nie przekracza 10 434 zł, to nie ma obowiązku jej zgłaszania, ale mimo wszystko warto tego dokonać na wszelki wypadek.

Być może zapomniałeś, że jakiś czas temu otrzymałeś darowiznę? Co się stanie, jeśli nie dopełnisz obowiązku zgłoszenia? Wówczas zapłacisz podatek od darowizny auta. Ile wynosi? Jego wysokość zależy tego, o ile wartość darowizny przekroczyła kwotę wolną od podatku, która obowiązuje dla tej grupy. Czyli ile?

• 3% od nadwyżki ponad kwotę wolną, jeśli wartość darowizny nie przekracza 11 128 zł,
• 333 zł 90 gr i 5% od nadwyżki ponad 11 128 zł, jeśli wartość darowizny wynosi od 11 128 do 22 256 zł,
• 890 zł 30 gr i 7% od nadwyżki ponad 22 256 zł.

W przypadku II grupy podatkowej darowizna samochodu wiąże się już z wyższym podatkiem i koniecznością zgłoszenia w ciągu miesiąca do urzędu skarbowego i wypełnienia druku SD‑3. Kwota wolna dla tej grupy wynosi 7 878 zł. Jeśli wartość darowizny jest wyższa, wówczas musisz zapłacić podatek w wysokości:

• 7% od nadwyżki ponad kwotę wolną do 11 128 zł,
• 779 zł i 9% od nadwyżki ponad 11 128 zł zł, jeśli wartości darowizny wynosi od 11 128 zł zł do 22 256 zł,
• 1 780 zł 60 gr i 12% od nadwyżki ponad 22 256 zł, jeśli wartość darowizny wynosi więcej niż 22 256 zł.

W przypadku III grupy podatkowej kwota wolna wynosi 5 308 zł. Jeśli wartość darowizny przekracza kwotę wolną od , to zapłacisz podatek przy przekazaniu samochodu w ramach darowizny w wysokości:

• 12% od nadwyżki ponad kwotę wolną, jeśli wartość darowizny nie przekracza 11 128 zł,
• 1 335 zł 40 gr i 16% od nadwyżki ponad 11 128 zł, jeśli wartość darowizny wynosi od 11 128 zł do 22 256 zł,
• 3 115 zł 90 gr i 20% od nadwyżki ponad 22 256 zł, jeśli wartość darowizny wynosi więcej niż 22 256 zł.

W obliczeniu, ile będzie Cię kosztować darowizna, pomoże elektroniczny kalkulator. Najbardziej opłaca się darowizna samochodu w rodzinie. Nowy właściciel uniknie wówczas podatku, niezależnie od wartości auta, o ile darowizna zostanie zgłoszona do urzędu.

DAROWIZNA SAMOCHODU – PRZEREJESTROWANIE POJAZDU

Pamiętaj, że po zawarciu umowy darowizny auta musisz obowiązkowo dokonać jego przerejestrowania. W razie niezgłoszenia tego w wydziale komunikacji narażasz się na nałożenie na Ciebie finansowych konsekwencji. Niedopełnienie tego obowiązku wiąże się z karą w wysokości od 200 do nawet 1000 zł.

Aby do tego nie dopuścić, w ciągu 30 dni od dnia podpisania umowy, musisz udać się do wydziału komunikacji, pod który podlegasz, zabierając ze sobą:

• wypełniony wniosek o przerejestrowanie pojazdu (wzory dostępne są w internecie lub urzędzie),
• umowę darowizny,
• dowód rejestracyjny wraz z ważnym przeglądem technicznym,
• kartę pojazdu (o ile ją wydano),
• tablice rejestracyjne (jeśli musisz/chcesz je wymieniać),
• dowód osobisty lub paszport,
• aktualne ubezpieczenie OC.

Najczęściej koszt przerejestrowania auta to 161,50 zł. Jest też opcja droższa - jeśli chcesz wymienić tablice na indywidualne, zapłacisz za nie 1000 zł zamiast 80 zł. Wersja tańsza dotyczy zaś przerejestrowywania aut z zachowaniem jego dotychczasowych numerów rejestracyjnych, o ile był wcześniej zarejestrowany na terenie Rzeczypospolitej Polskiej.

Warto pamiętać, że mamy też możliwość przerejestrowania samochodu przez internet, choć tylko w niektórych urzędach, które mają elektroniczną skrzynkę podawczą. Potrzebny jest do tego tzw. profil zaufany, który można utworzyć na stronie www.pz.gov.pl. Następnie trzeba wejść na konto Mój GOV, wybrać „Usługi dla obywatela” i kategorię „Kierowcy i pojazdy”. Tam znajdziesz zakładkę dotyczącą darowizny samochodu, wypełnisz odpowiednie punkty i podpiszesz formularz.

Dotychczasowy dowód rejestracyjny i - jeśli jest taka konieczność - tablice rejestracyjne możesz wysłać do odpowiedniego urzędu pocztą lub kurierem (bądź zanieść je osobiście).

Obowiązek poinformowania urzędu o darowiźnie dotyczy również darczyńcy.

DAROWIZNA SAMOCHODU FIRMOWEGO

Szczególne przepisy obowiązują darczyńcę i obdarowanego, jeśli chodzi o wycofanie samochodu z firmy i darowiznę na rzecz osoby prywatnej. Zgodnie z art. 14 ust. 2 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przychodem z działalności gospodarczej będą również przychody pochodzące z odpłatnego zbycia składników majątku wykorzystywanych w działalności gospodarczej.

Osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą może jednak taki składnik majątku, np. samochód, przekazać na cele osobiste i wprowadzić go do majątku prywatnego. Nie będzie to odpłatnym zbyciem auta, dlatego nie wywoła skutków prawnych dotyczących podatku dochodowego.

Inaczej będzie, jeśli przedsiębiorca wykorzystywał samochód w ramach leasingu, następnie wykupił go do działalności gospodarczej i dokonał darowizny samochodu osobowego. Za przychód z działalności uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. Dokonując darowizny firmowego samochodu osobowego, podatnik powinien wiedzieć, że przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn wyłączają takie transakcje przeprowadzane w formie darowizny. Podatek dochodowy PIT nie zostanie naliczony darczyńcy, ponieważ będzie to nieodpłatne przekazanie.