Potrącenie pieszego na pasach – co grozi kierowcy? Jakie są konsekwencje i odszkodowanie za potrącenie pieszego na przejściu?

Potrącenie pieszego – najczęstsze wypadki komunikacyjne

Potrącenie pieszego to jeden z najczęstszych wypadków na polskich drogach. Jak wynika z danych Biura Ruchu Drogowego Komendy Głównej Policji, tylko w 2023 roku na przejściach dla pieszych zginęły 132 osoby, a jeszcze więcej zostało rannych. Liczba takich wypadków w całej Polsce w 2023 roku wyniosła 2684, czyli o 221 więcej niż w 2022 roku. Sprawcami byli przede wszystkim kierowcy, niemniej nie brakowało zdarzeń, za które odpowiedzialność ponosili sami piesi. Liczby są jeszcze większe, jeśli pod uwagę weźmiemy wszystkie wypadki z udziałem pieszych (nie tylko te na pasach). Wtedy mówimy o 4943 zdarzeniach, w których zginęło 457 osób, a 4609 zostało rannych.

Taki wypadek może być tragiczny w skutkach i spowodować śmiertelne obrażenia ciała. Kierowca, który ze swojej winy potrącił pieszego na pasach lub poza nimi, musi liczyć się z poważnymi konsekwencjami prawnymi. Pieszy może natomiast liczyć na wypłatę odszkodowania z OC sprawcy. W tym przypadku stosowana jest zasada ryzyka. Mówi ona, że odszkodowanie za potrącenie na pasach zostanie wypłacone bez względu na to, czy kierowcy można przypisać winę, czy też nie. Ubezpieczyciel nie wypłaci odszkodowania, tylko jeśli pieszy w całości zawinił wypadkowi drogowemu.

Jaka kara za potrącenie pieszego na pasach dla kierowcy?

Potrącenie, niezależnie od tego, czy doszło do niego na pasach, czy poza nimi, stanowi przestępstwo. Mówi o tym art. 177 Kodeksu Karnego. Biorąc pod uwagę, że kierowcy mogą być postawione różne zarzuty, trudno jednoznacznie wskazać, jaka kara go czeka. Jej wymiar zależy przede wszystkim od okoliczności zdarzenia, a także obrażeń odniesionych przez pieszego na skutek potrącenia. Jeżeli doszło do ciężkiego i trwałego uszczerbku na zdrowiu lub śmierci, Kodeks Karny przewiduje karę pozbawienia wolność od 6 miesięcy do 8 lat. Jeśli potrącony pieszy doznał jedynie lekkiego lub średniego uszczerbku na zdrowiu, to sprawcy grozi kara do 3 lat pozbawienia wolności.

Co grozi za potrącenie pieszego na pasach – orzecznictwo w praktyce

Jak pokazuje polska praktyka sądownicza, o ile nie doszło do rażącego naruszenia przepisów drogowych, sądy orzekają kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonywania. Trzeba jednak pamiętać, że zawsze wymiar tej kary zależy od okoliczności oraz skutków zdarzenia. Najsurowsze kary czekają kierowców, którzy spowodowali wypadek podczas jazdy pod wpływem alkoholu lub środków odurzających.

Potrącenie pieszego – co wpływa na wysokość kary?

Pierwszym i najważniejszym czynnikiem są konsekwencje potrącenia. Jeśli rozstrój zdrowia nie trwa dłużej niż 7 dni, to takie przestępstwo, na mocy art. 157 § 2 Kodeksu karnego, zagrożone jest karą grzywny, karą ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Pozostałe czynniki wpływające na wymiar kary to:

• zachowanie pieszego i stopień jego winy za wypadek;
• zachowanie sprawcy, czyli kwestia przestrzegania przepisów, stosowania zasady ostrożności i ograniczonego zaufania, dostosowanie jazdy do warunków na drodze (pogody, stanu jezdni, otoczenia, zachowania innych uczestników ruchu);
• stan techniczny auta;
• stan trzeźwości w czasie wypadku;
• czy kierowca pojazdu wezwał pomoc, czy uciekł z miejsca wypadku,
• czy poszkodowany i jego rodzina wybaczyła sprawcy.

Jakie zarzuty mogą być postawione przy potrąceniu pieszego?

Za potrącenie na przejściu dla pieszych lub poza nim kierowcy może być postawiony szereg zarzutów.

• Zarzut popełnienia wykroczenia z art. 86 § 1 Kodeksu wykroczeń: „Kto na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu, nie zachowując należytej ostrożności, powoduje zagrożenie bezpieczeństwa w ruchu drogowym, podlega karze grzywny”. Zarzut ten jest stawiany, jeśli pieszy w wyniku zdarzenia nie doznał obrażeń ciała. W takiej sytuacji sprawcy grozi jedynie kara grzywny w wysokości nie niższej niż 1500 złotych. Najczęściej jest to mandat w wysokości 2500 zł (1500 zł kary za nieustąpienie pierwszeństwa pieszemu na pasach i 1000 zł kary za spowodowanie zagrożenia na drodze) i 15 punktów karnych. W warunkach tzw. recydywy mandat rośnie dwukrotnie.
• Zarzut popełnienia przestępstwa z art. 177 § 1 Kodeksu karnego: „Kto, naruszając, chociażby nieumyślnie, zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, powoduje nieumyślnie wypadek, w którym inna osoba odniosła obrażenia ciała określone w art. 157 § 1, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3”. Dotyczy to przypadków, gdy kierowca potrącił przechodzącego przez przejście dla pieszych, a ten doznał uszczerbku na zdrowiu.
• Zarzut popełnienia przestępstwa z art. 177 § 2 Kodeksu karnego: „Jeżeli następstwem wypadku jest śmierć innej osoby albo ciężki uszczerbek na jej zdrowiu, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8”.
• Zarzut popełnienia przestępstwa z art. 178. § 1 Kodeksu karnego – „Sąd orzeka karę pozbawienia wolności przewidzianą za przypisane sprawcy przestępstwo w wysokości od dolnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę, a w wypadku przestępstwa określonego w art. 177 § 2 w wysokości nie niższej niż 2 lata, do górnej granicy tego zagrożenia zwiększonego o połowę”. Jeśli więc orzeczona miałaby być kara 6 lat pozbawienia wolności, ostatecznie kara więzienia może wynosić 9 lat.

Kara za potrącenie pieszego pod wpływem alkoholu – aktualności z Kodeksu Karnego

Kara za potrącenie pieszego na pasach będzie najsurowsza, jeśli sprawca wypadku znajdował się nad wpływem alkoholu lub narkotyków. Kodeks Karny jako stan nietrzeźwości uznaje sytuacje, w której we krwi znajduje się więcej niż 0,5 promila alkoholu lub zawartość alkoholu w 1 dm sześciennym wydychanego powietrza przekracza 0,25 mg. Badanie stanu trzeźwości kierowcy po wypadku przeprowadza się przy użyciu alkomatu lub poprzez badanie krwi. Należy tu pamiętać, aby nie mylić stanu nietrzeźwości ze stanem po użyciu alkoholu. Stan po użyciu alkoholu oznacza, że stężenie alkoholu we krwi mieści się w przedziale od 0,2 do 0,5 promila.

Dopóki nietrzeźwy kierowca nie spowoduje wypadku, może liczyć na karę za poruszanie się pod wypływem alkoholu. Przewidziana w takim przypadku w art. 178a. § 1. Kodeksie Karnym kara za prowadzenie pojazdu mechanicznego w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, wynosi do 3 lat pozbawienia wolności.

Sytuacja zmienia się, jeśli dojdzie do potrącenia pieszego pod wpływem alkoholu. Sąd orzeknie wówczas karę pozbawienia wolności w wysokości:

• nie niższej niż 3 lata, jeśli w następstwie wypadku pieszy dozna ciężkiego uszczerbku na zdrowiu,
• nie niższej niż 5 lat, jeśli następstwem czynu jest śmierć człowieka, do dwukrotności górnej granicy ustawowego zagrożenia (do 16 lat pozbawienia wolności) w przypadku katastrofy w ruchu drogowym i do 20 lat pozbawienia wolności w przypadku wypadku.

Dodatkowo sąd musi zarządzić dożywotni zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych, jeśli w wyniku potrącenia na przejściu dla pieszych doszło do śmierci osób poszkodowanych.

Konsekwencją potrącenia pieszego pod wpływem alkoholu są także kary finansowe. Oprócz tego, że poszkodowany otrzyma rekompensatę z tytułu ubezpieczenia OC, to sąd orzeka świadczenie rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej.

Od 14 marca 2024 roku zgodnie z nowym art. 44b Kodeksu Karnego może dojść do przepadku pojazdu, jeśli kierowca spowodował wypadek, a zawartość alkoholu w jego organizmie była wyższa niż 1 promil we krwi lub 0,5 mg/dm3 w wydychanym powietrzu albo prowadziła do takiego stężenia.

Śmiertelne potrącenie na pasach – konsekwencje prawne

W przypadku gdy pieszy w wyniku wypadku poniesie śmierć, to zastosowanie mają przepisy art. 177 § 2 Kodeksu Karnego. Za spowodowanie takiego wypadku przewiduje on karę pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat. Kara ta ma zastosowanie również w przypadku, kiedy pieszy doznał ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, np. utraty wzroku, słuchu czy mowy. Za taki uszczerbek uznane są również: ciężkie kalectwo czy choroba, która realnie zagraża życiu, spowodowanie niezdolności do pracy w zawodzie.

Potrącenie pieszego na przejściu – konsekwencje prawne

Jeden z mitów mówi, że pieszy jest zawsze chroniony na „zebrze’’. Tymczasem również na pasach powinien zachować szczególną ostrożność. Obowiązujące przepisy jednoznacznie zabraniają wchodzenia na jezdnię bezpośrednio przed jadącym pojazdem. Zanim wejdzie się na pasy, trzeba sprawdzić, czy nie spowoduje się zagrożenia. W innym przypadku pieszy może zostać oskarżony o wtargnięcie na jezdnię. W razie potrącenia pieszego na pasach z winy kierowcy karę ustala się, biorąc pod uwagę okoliczności zdarzenia oraz uszczerbek na zdrowiu poszkodowanego.

Potrącenie pieszego poza pasami – konsekwencje prawne

Zgodnie z prawem, jeśli w pobliżu nie ma przejścia dla pieszych lub jest oddalone o 100 metrów, to pieszy musi ustąpić pierwszeństwa pojazdom i przejść przez jezdnię dopiero gdy nie spowoduje to zagrożenia w ruchu drogowym. Kara dla kierowcy za potrącenie pieszego poza pasami jest taka sama jak na pasach. Prawo nie rozgranicza tych dwóch sytuacji.

Potrącenie pieszego z jego winy – kiedy winny jest pieszy? Nie zawsze pieszy ma pierwszeństwo przed pojazdem

Potrącenie na pasach, jak pokazują statystyki policyjne, jest zazwyczaj winą kierowcy. Tak dzieje się w ponad 95% przypadków. Zdarza się jednak, że pieszy jest współwinny wypadkowi lub to on za niego odpowiada.

Pieszy na drodze, podobnie jak kierowca, ma szereg obowiązków. Niewywiązanie się z nich może skutkować współwiną za wypadek. O tym, czy tak jest, orzekają biegli do spraw rekonstrukcji.

Zgodnie z prawem pieszy, który porusza się po drogach publicznych, chodnikiem, poboczem, przechodząc przez jezdnię na pasach lub poza ich obrębem, jest zobowiązany do przestrzegania przepisów ruchu drogowego. Zasady poruszania się pieszych po drogach publicznych reguluje ustawa o prawie drogowym.

Pieszy znajdujący się na przejściu dla pieszych ma pierwszeństwo przed pojazdem. Jeśli kierowca nie zatrzyma się przed pasami, a pieszy będzie mieć wyraźny zamiar wejścia na przejście, zostanie ukarany mandatem w wysokości 1500 zł i 15 punktami karnymi.

Należy pamiętać, że istnieje zależność na linii współwina a odszkodowanie z OC. W przypadku orzeczenia, że pieszy przyczynił się do wypadku, ubezpieczyciel może wypłacić niższe odszkodowania, a przy całkowitej winie pieszego zupełnie od niego odstąpić. Całkowita wina może zostać orzeczona, jeśli nie ustąpił pierwszeństwa pojazdowi mechanicznemu lub wtargnął pod jego koła.

Co więcej, takie sytuacje, jak wtargnięcie pieszego na jezdnię, dają kierowcy możliwość wystąpienia o odszkodowanie.

Potrącony a odszkodowanie z OC – co mu się należy?

Katalog świadczeń, o jaki może starać się poszkodowany pieszy, jest szeroki. To, jakie będą wypłacone, zależy od konkretnych okoliczności. W sytuacji, kiedy pieszy doznał ciężkich obrażeń ciała i wymagane jest długotrwałe leczenie, może ubiegać się o odszkodowanie i wystąpić o zwrot kosztów leczenia, rehabilitacji, dojazdów do placówek medycznych czy opieki. Poszkodowanemu przysługuje też prawo do zadośćuczynienia za doznany ból i cierpienie, a także zwrot utraconych zarobków. W przypadkach trwałego uszczerbku na zdrowiu, a co za tym idzie, utraty zdolności do pracy, poszkodowany może starać się o odszkodowanie w postaci renty.