Regres ubezpieczeniowy – na czym polega i jak działa?

REGRES – CO TO ZNACZY? KIEDY UBEZPIECZYCIEL MOŻE GO ZASTOSOWAĆ?

Regres ubezpieczeniowy to roszczenie, do którego prawo ma zakład ubezpieczeń. Polega ono na żądaniu od sprawcy wypadku czy kolizji zwrotu odszkodowania wypłaconego poszkodowanym. Prawo do regresu jest uregulowane w Ustawie z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Z art. 43 tej ustawy dowiesz się, że zakładowi ubezpieczeń przysługuje prawo do dochodzenia zwrotu wypłaconego odszkodowania, jeśli sprawca:

• wszedł w posiadanie pojazdu wskutek przestępstwa,
• był  w stanie po użyciu alkoholu lub w stanie nietrzeźwości albo po użyciu środków odurzających, substancji psychotropowych lub środków zastępczych w rozumieniu przepisów o przeciwdziałaniu narkomanii,
• nie miał uprawnień do kierowania pojazdem mechanicznym – wyjątek stanowią przypadki, w których chodziło o ratowanie życia ludzkiego lub mienia, a także pościg za osobą, która popełniła przestępstwo,
• zbiegł z miejsca zdarzenia,
• wyrządził szkodę umyślnie.

Jak widzisz, zakład ubezpieczeń ma prawo do regresu w ściśle określonych przypadkach. Regres może mieć wyłącznie charakter pieniężny i nie może być skierowany do spadkobierców ubezpieczonego, jeśli wypłata odszkodowania nastąpiła po śmierci poszkodowanego.

REGRES UBEZPIECZENIOWY – JAK SIĘ BRONIĆ PRZED WEZWANIEM DO ZAPŁATY?

Jeśli wiesz, że fakty są inne niż opisuje to ubezpieczyciel, to przygotuj odwołanie od żądania zapłaty. Musisz jednak uzasadnić swoją opinię. Opisz zdarzenie – być może towarzystwo zaakceptuje twoje tłumaczenia. Oprócz pisemnego uzasadnienia masz prawo przedstawić dowody np. oświadczenie świadków czy nagranie z monitoringu. Jeśli mimo to towarzystwo będzie miało wątpliwości, to pamiętaj, że masz prawo dochodzić wyjaśnień odnośnie do wypłaconego odszkodowania, tj. uzyskać odpowiedź, na jakiej podstawie wypłacono taką kwotę. W przypadku gdy uważasz, że poszkodowany przyczynił się swoim zachowaniem do spowodowania szkody, to również powinieneś to uargumentować.

REGRES UBEZPIECZENIOWY A BRAK UBEZPIECZENIA OC U SPRAWCY

Regres odszkodowania pojawia się nie tylko w przypadku, gdy masz ubezpieczenie i wystąpiła jedna z okoliczności opisanych w Ustawie z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Dochodzi do niego m.in. wtedy, gdy spowodowałeś szkodę, a nie zawarłeś umowy ubezpieczenia OC. W takich przypadkach poszkodowany może zgłosić zdarzenie do dowolnego zakładu, który zgromadzi dokumentację sprawy, a następnie przekaże ją do Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego. UFG wypłaci odszkodowanie poszkodowanym – to jedno z zadań tego funduszu. Dalej jednak nastąpi regres odszkodowania – UFG zwróci się do sprawcy zdarzenia o wypłacone środki.

Innym zadaniem UFG jest kontrolowanie obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia OC. Wydaje ci się, że brak komunikacyjnego OC jest rzadkością? Niestety, ale tylko w 2020 roku fundusz wystawił blisko 200 tys. wezwań do zapłaty kary za brak OC. Dla posiadacza pojazdu, który unika odpowiedzialności wykupienia ubezpieczenia OC, otrzymanie wezwania do zapłaty kary może być motywacją do dopełnienia obowiązku ubezpieczenia. Jeśli pozostawał on bez OC dłużej niż przez 14 dni, to zapłaci karę zgodnie z taryfikatorem. To jednak niewielka sankcja, biorąc pod uwagę regres ubezpieczeniowy w przypadku, gdy nieubezpieczony spowoduje wypadek lub kolizję.

Największe regresy prowadzone przez fundusz przekraczają milion złotych. Na koniec grudnia 2019 roku najwyższą kwotą było 1,4 mln zł, które sprawca zdarzenia musi oddać, gdyż nieubezpieczonym motocyklem potrącił rowerzystkę, która w wyniku obrażeń zmarła. Inny sprawca jest winny funduszowi 1,37 mln zł, ponieważ w wyniki spowodowanego wypadku jego pasażer doznał złamania kręgosłupa i jest sparaliżowany.

Według danych z września 2019 roku UFG prowadziło 175 tys. spraw o zapłacenie sankcji za brak ubezpieczenia OC. 

REGRES TYPOWY I NIETYPOWY

Wyróżnia się dwa rodzaje regresu ubezpieczeniowego: typowy, który nazywany jest właściwym i nietypowy, określany niewłaściwym. Z typowym mamy do czynienia wtedy, kiedy sprawcą jest osoba trzecia, a z nietypowym wówczas, gdy sprawcą jest sam ubezpieczający. Żeby wyjaśnić ci znaczenie obu rodzajów regresu, posłużymy się przykładami.

• Załóżmy, że sąsiad zalał Twoje mieszkanie. Zwracasz się zatem do zakładu ubezpieczeń o odszkodowanie. Szkoda została wyceniona przez rzeczoznawcę na 18 tys. złotych, ale otrzymałeś 15 tys., czyli tyle, ile wynosi suma ubezpieczenia. Pozostałych 3 tysięcy możesz się domagać od sąsiada i najczęściej będzie to wymagało wytoczenia sprawy sądowej. W tym przypadku masz do czynienia z regresem typowym.
• Parkując, kierowca uszkodził Twój pojazd. Kiedy zauważył, że spowodował szkodę, uciekł z miejsca zdarzenia. Jego tożsamość została ustalona przez policję. Odszkodowanie otrzymasz od zakładu ubezpieczeń, z którym zawarł on umowę, ale następnie zakład zwróci się do niego o zwrot tych środków. Tutaj mowa o regresie nietypowym.

REGRES UBEZPIECZENIOWY – PRZEDAWNIENIE'

Jeśli chodzi o regres typowy, to roszczenie zakładu ubezpieczeń w stosunku do osoby odpowiedzialnej za szkodę przedawnia się po 3 latach, zgodnie z art. 118 Kodeksu cywilnego. Bardziej złożona jest kwestia przedawnienia regresu nietypowego, który funkcjonuje w przypadku komunikacyjnego ubezpieczenia OC czy ubezpieczenia rolnika. Oceny w tej sytuacji są różne i mają one przede wszystkim związek z tym, czy roszczenie wynika z umowy ubezpieczenia. Przeważa jednak opinia, że tutaj również zastosowanie ma termin przedawnienia określony w art. 118 Kodeksu cywilnego, czyli 3 lata.

A jaki jest termin przedawnienia roszczenia Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego? W tym przypadku zastosowanie ma art. 110 ust. 4 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych. Zgodnie z jego treścią roszczenia przedawniają się w terminie wskazanym w Kodeksie cywilnym, nie wcześniej jednak niż z upływem 3 lat od wypłaty świadczeń przez fundusz.