Ubezpieczenia obowiązkowe – jakie są ich rodzaje? Sprawdzamy ustawę o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych

Ubezpieczenia obowiązkowe i dobrowolne – ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych

Z towarzystwem ubezpieczeniowym możesz zawrzeć umowy ubezpieczeń obowiązkowych i nieobowiązkowych. Przykłady dobrowolnych to m.in. komunikacyjne Autocasco, Assistance czy NNW, ale również ubezpieczenie domu i mieszkania, oraz polisa turystyczna.

Przykładowo we Francji funkcjonuje ponad 200 obowiązkowych ubezpieczeń, ale Polska również należy do krajów, w których jest ich bardzo dużo. Być może zaskoczy Cię informacja, że zgodnie z danymi Polskiej Izby Ubezpieczeń z 2022 roku w naszym kraju również było ich właśnie ponad 200. Prawdopodobnie zdajesz sobie sprawę z tego, że komunikacyjne OC jest obowiązkowe, ale skąd bierze się liczba aż 200 polis? Ta kwestia jest regulowana ustawą o ubezpieczeniach obowiązkowych. Zgodnie z art. 4 mamy następujące rodzaje obowiązkowych polis w Polsce:

• ubezpieczenie OC pojazdów mechanicznych,
• ubezpieczenie OC rolników z tytułu posiadania gospodarstwa rolnego,
• ubezpieczenie budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego od ognia i zdarzeń losowych,
• ubezpieczenia wynikające z przepisów odrębnych ustaw lub umów międzynarodowych ratyfikowanych przez Rzeczpospolitą Polską.

Pod ostatnią z pozycji ukrywają się obowiązkowe ubezpieczenia, które wynikają z innych ustaw, takich jak:

• Ustawa z dnia 14 lutego 1991 r. Prawo o notariacie
• Ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o pośrednictwie ubezpieczeniowym
• Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (DzU z 1997 r., nr 115, poz. 741 z późn. zm.)
• Ustawa z dnia 6 lipca 2001 r. o usługach detektywistycznych (DzU z 2001 r., nr 12, poz. 110 z późn. zm.)

Jak widzisz, obowiązek ubezpieczenia wynika z ustaw dotyczących różnych zawodów. W przypadku OC rolników, budynków czy pojazdów mechanicznych, mamy do czynienia z ubezpieczeniami powszechnymi. Są one regulowane ustawą o ubezpieczeniach obowiązkowych, z której wynikają m.in. sumy gwarancyjne, moment powstania obowiązku ubezpieczenia czy jego zakres. Inne są jednak ubezpieczenia obowiązkowe szczególne, które odnoszą się do ściśle określonych grup zawodowych.

Dlaczego niektóre ubezpieczenia są obowiązkowe a inne dobrowolne? Celem jest ochrona interesu poszkodowanych oraz sprawców zdarzeń. W przypadku poszczególnych zawodów ustawodawcy wzięli pod uwagę ryzyko związane z danymi profesjami, które naraża specjalistów na odpowiedzialność finansową. Ubezpieczenie zapewnia jednocześnie pomoc poszkodowanym, którzy mogą otrzymać odszkodowanie od zakładu ubezpieczeń – nie muszą dochodzić swoich praw przed sądem od sprawców.

Jeśli chodzi o ubezpieczenia obowiązkowe w Polsce, dotyczące poszczególnych zawodów, to należy tutaj wymienić takie specjalizacje jak:

• adwokat,
• radca prawny,
• lekarz,
• broker ubezpieczeniowy,
• pośrednik nieruchomości,
• doradca finansowy,
• weterynarz,
• pielęgniarka,
• farmaceuta,
• inżynier budowlany.

Nie są to jednak wszystkie zawody, które wymagają zawarcia polisy. Co istotne, nieskorzystanie z ochrony w tych przypadkach nie wiąże się z sankcjami. Jeśli jednak danemu fachowcowi zostanie udowodnione, że nie posiada ubezpieczenia, to może on stracić uprawnienia do wykonywania swojego zawodu. W przypadku każdej z wymienionych profesji warunki ochrony są regulowane przez poszczególne ustawy, natomiast ogólne warunki ubezpieczenia są ustalane przez towarzystwa.

W ustawie może być określona minimalna suma ubezpieczenia, ale specjalista ma prawo wybrać wyższą, biorąc pod uwagę charakter prowadzonej działalności. Jeśli, np. inżynier budowlany odpowiada za inwestycje warte miliony złotych, to w jego przypadku nie wystarczy suma ubezpieczenia na poziomie 100 tys. złotych.

Obowiązkowe ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej rolników

Celem ubezpieczenia OC rolników jest zapewnienie odszkodowania osobom, które poniosły szkodę w związku z posiadaniem przez rolnika gospodarstwa rolnego. Zatem z jednej strony polisa chroni poszkodowanego, który otrzyma świadczenie pieniężne z zakładu ubezpieczeń, a z drugiej – rolnika, który nie będzie musiał wypłacać tych środków z własnej kieszeni.

Zasady działania tego ubezpieczenia są regulowane w Ustawie z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczeń Komunikacyjnych. Obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia powstaje w momencie objęcia w posiadanie gospodarstwa rolnego, a niedopełnienie tego obowiązku wiąże się z karą, którą może nałożyć Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny. Wynosi ona tyle, ile 1/10 aktualnie obowiązującego minimalnego wynagrodzenia w Polsce. Po 12 miesiącach umowa automatycznie się przedłuża, chyba że zostanie wypowiedziana najpóźniej na dzień przed jej zakończeniem.

Co istotne, OC rolnika nie obejmuje wyłącznie właściciela gospodarstwa, ale każdą osobę, która pracując w tym gospodarstwie, wyrządziła szkodę w związku z posiadaniem przez rolnika tego gospodarstwa.

Odszkodowanie zostanie wypłacone również wtedy, gdy, np. pracujący w gospodarstwie spadnie z drabiny i dozna urazu, ale będzie ono obejmowało wyłącznie roszczenie związane z uszkodzeniem ciała.

Kolejnym obowiązkiem rolnika jest zawarcie umowy ubezpieczenia budynków rolnych. Muszą to zrobić ci rolnicy, którzy prowadzą działalność i mają obiekt pokryty już dachem, wchodzący w skład ich gospodarstwa rolnego. Dotyczy to ubezpieczenia budynku rolniczego od ognia i innych zdarzeń losowych.

W tym przypadku umowa również zawierana jest na 12 miesięcy i po tym czasie ulega automatycznemu przedłużeniu. Podobnie jak przy OC rolników, także i tutaj obowiązują kary za niedopełnienie obowiązku ubezpieczenia. W tym przypadku jest to ¼ minimalnego wynagrodzenia.

Ochrona ubezpieczeniowa obejmuje m.in.

• pożar,
• huragan,
• powódź i podtopienia,
• piorun,
• eksplozję,
• deszcz nawalny,
• grad,
• opady śniegu,
• osunięcie się ziemi,
• lawinę,
• upadek statku powietrznego.

Obowiązkowe ubezpieczenie OC posiadaczy pojazdów mechanicznych

Najbardziej popularnym ubezpieczeniem obowiązkowym w Polsce jest komunikacyjne OC, które musi wykupić każdy posiadacz pojazdu mechanicznego. Dzięki niemu zakład ubezpieczeń ponosi finansową odpowiedzialność za szkody spowodowane w ruchu drogowym ubezpieczonym pojazdem. Standardowa umowa OC zawierana jest na rok, po czym automatycznie się przedłuża, chyba że zostanie wypowiedziana, najpóźniej na jeden dzień przed jej zakończeniem.

OC nie obejmuje ochroną wyłącznie wypadków w ruchu drogowym. Ubezpieczenie dotyczy również zdarzeń, do których doszło podczas wsiadania do pojazdu i wysiadania z niego, jego załadunku i rozładunku, a także w czasie zatrzymania, garażowania i postoju. Sumy gwarancyjne w tym przypadku wynoszą obecnie:

• 29 876 400 złotych – w przypadku szkód na osobie;
• 6 021 600 złotych – w przypadku szkód majątkowych.

Są to sumy obowiązujące dla jednego zdarzenia, a nie dla jednego poszkodowanego, jakie mogą być wypłacone z OC sprawcy wypadku.

Niezawarcie umowy ubezpieczenia OC wiąże się z możliwością otrzymania kary. Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny wysyła wezwania do ich zapłacenia bez konieczności bezpośredniej kontroli posiadacza pojazdu. W pierwszym półroczu 2024 roku trafiły one do blisko 170 tys. posiadaczy pojazdów. Ile wynoszą takie kary? W przypadku przerwy w ochronie ubezpieczeniowej samochodu osobowego, która trwała powyżej 14 dni opłata równa się wysokości dwóch średnich wynagrodzeń w gospodarce narodowej – od 1 lipca 2024 roku jest to aż 8600 zł, a od początku 2025 roku będzie jeszcze wyższa.

UFG szacuje, że około 0,7 proc. pojazdów w Polsce, które aktywnie uczestniczą w ruchu drogowym, może nie być objętych umową ubezpieczenia OC. Tymczasem, w przypadku spowodowania takim pojazdem szkody, to UFG wypłaci odszkodowanie, a następnie zwróci się z regresem do sprawcy w celu odzyskania tych środków. Fundusz informuje, że wielu nieubezpieczonych sprawców takich zdarzeń spłaca regresy powyżej miliona złotych. Wprawdzie UFG godzi się na rozłożenie spłaty na raty, jednak mimo wszystko będzie to dla sprawcy poważne obciążenie finansowe, którego mógł uniknąć, wykupując ubezpieczenie OC.

Nie warto szukać oszczędności kosztem bagatelizowania obowiązkowego ubezpieczenia – skorzystaj z kalkulatora ubezpieczeń i wylicz, ile zapłacisz za ochronę. Sprawdź OC dla pojazdu, który posiadasz i wykup niezbędną polisę. Możesz również zdecydować się na ubezpieczenie AC, nazywane Autocasco. Co to jest? Ubezpieczenie Autocasco w przeciwieństwie do ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej jest dobrowolnym ubezpieczeniem komunikacyjnym, które obejmuje szkody spowodowane w pojeździe przez kierowcę i przez nieznane osoby trzecie, zwierzęta i siły natury.

Zastanawiasz się, czy wybrać AC – czy warto je wykupić? W ramach pakietu OC i AC masz pełną ochronę. Obowiązkową polisę OC musisz wykupić, ale AC jest fakultatywne. Takie ubezpieczenie dobrowolne opłacasz zwykle na rok. Natomiast AC krótkoterminowe jest właściwe m.in. dla pojazdów czasowo wycofanych z ruchu. O ile za brak OC narażasz się na nałożenie przez UFG kary za brak obowiązkowego ubezpieczenia, o tyle brak AC spowoduje, że, np. przy kradzieży czy szkodzie całkowitej nie otrzymasz odszkodowania. Wykupienie ubezpieczenia leży więc często w Twoim interesie, zwłaszcza gdy masz cenne auto.