Umowa przedwstępna sprzedaży samochodu – do czego zobowiązuje?

Przedwstępna umowa sprzedaży samochodu – czym jest i dlaczego warto ją podpisać?   

Zakup samochodu na rynku wtórnym pociąga za sobą wiele formalności. Z jednej strony, sprzedający musi przygotować szereg dokumentów, niezbędnych do przeniesienia prawa własności pojazdu na kupującego. Z drugiej, osoba, która decyduje się nabyć pojazd, musi zgromadzić środki niezbędne do opłacenia transakcji. Wszystkie te działania mogą zająć nawet kilka tygodni.

By zabezpieczyć interes kupującego, jak i sprzedającego, strony mogą zdecydować się na podpisanie umowy przedwstępnej sprzedaży samochodu. Jej przedmiotem jest zobowiązanie się do zawarcia właściwej umowy sprzedaży pojazdu. Wraz z tym sprzedający deklaruje, że nie odstąpi od zamiaru zbycia pojazdu ani też nie sprzeda go innej osobie, zaś kupujący oświadcza, że dokona zakupu auta od sprzedającego za ustaloną w umowie kwotę.

Przedwstępna umowa sprzedaży - regulacje prawne

Regulacje prawne dotyczące zobowiązań umownych zawiera Kodeks Cywilny. Umowa przedwstępna sprzedaży auta, jak i innych ruchomości, została uregulowana na mocy art. 389- 390 KC. Trzeba jednak zauważyć, że obowiązujące rozwiązania prawne mają charakter bardzo ogólny.

Art. 389 KC zobowiązuje strony jedynie do określenia w umowie przedwstępnej najważniejszych postanowień, jakie będzie zawierała umowa przyrzeczona sprzedaży, a także wskazania terminu jej zawarcia. Z kolei art. 390 KC wskazuje na konsekwencje wynikające z niedotrzymania umowy przedwstępnej.

Umowa przedwstępna - na co zwrócić uwagę?

Postanowienia zawarte w umowie przedwstępnej mają wpływ na prawa i obowiązki stron. Właśnie dlatego przed jej podpisaniem warto zwrócić uwagę na znajdujące się w niej postanowienia. W pierwszej kolejności należy zadbać o to, by dokument regulował najważniejsze kwestie, jakie powinny znaleźć się we właściwej umowie. Z tego względu, umowa przedwstępna sprzedaży samochodu powinna zawierać następujące informacje:

• dokładne dane sprzedającego i kupującego pojazd,

• dane dotyczące pojazdu będącego przedmiotem umowy,

• oświadczenie sprzedającego, że:

  • jest właścicielem pojazdu,

  • pojazd jest wolny od obciążeń i praw osób trzecich,

  • umowa nie zawiera wad prawnych,

• oświadczenie kupującego, że nie ma on zastrzeżeń co do stanu technicznego pojazdu,

• zobowiązanie sprzedającego do zbycia pojazdu wraz z podaniem kwoty,

• zobowiązanie kupującego do zakupu pojazdu za podaną w umowie kwotę,

• podpisy stron umowy.

Ze względu na powyższe, przed podpisaniem umowy przedwstępnej warto dokładnie obejrzeć pojazd i ocenić jego stan techniczny. Dla bezpieczeństwa należy także zapoznać się z jego historią oraz sprawdzić, czy auto posiada ważne ubezpieczenie OC.

Niekiedy strony decydują się zawrzeć w umowie dodatkowe postanowienia, np. dotyczące kar wynikających z niedotrzymania zobowiązań. Taki zapis pozwala uregulować kwestie związane z wypłatą odszkodowania z tytułu zerwania umowy przedwstępnej.

Umowa przedwstępna – zaliczka czy zadatek?

Chociaż w mowie potocznej zaliczka i zadatek często używane są jako synonimy, to jednak na gruncie rozwiązań prawnych pomiędzy jednym i drugim występują istotne różnice. Co jest korzystniejsze - umowa przedwstępna sprzedaży samochodu z zaliczką czy zadatkiem? Trudno podać na to pytanie jednoznaczną odpowiedź.

Warto jednak pamiętać o tym, że w kodeksie cywilnym zawarto jedynie uregulowania dotyczące instytucji zadatku. Prawodawca traktuje go jako formę zabezpieczenia zawarcia umowy przedwstępnej. Stąd też, jeżeli z umowy wycofa się sprzedający, ma on obowiązek zwrócić zadatek. Jeśli natomiast umowę zerwie kupujący, musi się liczyć z utratą wpłaconej kwoty. Podczas zakupu pojazdu umowa zadatku na samochód nie jest konieczna. By dochodzić ewentualnych roszczeń przed sądem, wystarczy pokwitowanie wpłacenia odpowiedniej kwoty, podpisane przez sprzedającego.

Zaliczka stosowana w umowie przedwstępnej nie została natomiast uregulowana wprost na mocy przepisów KC. Co do zasady, stosuje się tu jednak postanowienia zawarte w art. 494 KC. Wynika z nich, że kwota podlega zwrotowi, jeżeli umowa przyrzeczona nie została zawarta. Kupujący ma zatem prawo żądać zwrotu zaliczki nawet wówczas, gdy sam zrezygnował z zawarcia transakcji.

Ile zaliczki wpłacić przy umowie przedwstępnej? Tej kwestii nie regulują żadne przepisy prawne. Najlepiej ustalić tę kwotę ze sprzedającym. By jednak uniknąć ewentualnych problemów z jej zwrotem, najlepiej aby zaliczka stanowiła niewielki procent wartości samochodu.

Niewywiązanie się z umowy przedwstępnej – konsekwencje

W ustawach prawnych uregulowane zostały również konsekwencje wynikające z niedotrzymania warunków umowy. Kodeks cywilny przewiduje, że strony mają prawo dochodzenia swoich roszczeń na drodze sądowej. Przedmiotem postępowania w myśl art. 390 KC może być zarówno:

• żądanie naprawienia szkody powstałej w wyniku uchylania się od zawarcia umowy przyrzeczonej sprzedaży samochodu (np. wypłata odszkodowania),
• żądanie zawarcia umowy przyrzeczonej.

Co do zasady, odszkodowanie za zerwanie umowy przedwstępnej powinno być adekwatne do wysokości strat, jakie poniosła strona, która domaga się rekompensaty. 

Niezwykle istotna jest również kwestia dotycząca zwrotu zadatku lub zaliczki wpłaconej przez kupującego. Jeżeli została zawarta umowa przedwstępna sprzedaży z zadatkiem, a kupujący nie wywiąże się z jej postanowień, z przyczyn, które nie leżą po stronie sprzedającego, nie ma on prawa domagania się zwrotu zadatku. Inaczej sytuacja wygląda w przypadku, gdy do finalizacji umowy nie dojdzie z winy sprzedającego. Wówczas ma on obowiązek zwrócić dwukrotność kwoty zadatku.

Umowa przedwstępna bez zadatku, ale z zaliczką zobowiązuje sprzedającego do zwrotu tej kwoty, niezależnie od tego, która ze stron zerwała umowę. Co więcej, jeżeli umowa przyrzeczona nie zostanie zawarta, kupujący może zażądać nie tylko zwrotu zaliczki, lecz także innych kosztów, jakie poniósł w związku z zamiarem zakupu samochodu.

Kodeks cywilny zawiera również uregulowania dotyczące przedawnienia. Umowa przedwstępna sprzedaży samochodu traci ważność z upływem roku, licząc od dnia, w którym umowa przyrzeczona sprzedaży auta miała być zawarta. Termin może ulec zmianie, gdy sąd oddali żądanie zawarcia umowy przyrzeczonej. W takiej sytuacji umowa przedwstępna przedawnia się z chwilą uprawomocnienia się wyroku sądu.