Zadośćuczynienie z OC sprawcy – kiedy i jak można je uzyskać?

Zadośćuczynienie a odszkodowanie 

Najprościej rzecz ujmując zadośćuczynienie z OC sprawcy to świadczenie za szkody niematerialne. Natomiast odszkodowanie ma na celu zrekompensowanie szkody majątkowej. Załóżmy, że jesteś poszkodowanym w wypadku. Uszkodzony został twój pojazd, smartfon nie nadaje się do użytku, odniosłeś obrażenia, a całe zdarzenie spowodowało u ciebie ból i cierpienie psychiczne. W takim przypadku możesz ubiegać się o:

• Odszkodowanie, czyli pokrycie kosztów likwidacji szkody w pojeździe, naprawy telefonu lub zakupu nowego, leczenia i ewentualnej rehabilitacji.
• Zadośćuczynienie z tytułu bólu i cierpienia psychicznego, które wynikają np. z traumy po wypadku.

Zatem zadośćuczynienie nie pokrywa kosztów majątkowych związanych ze spowodowanym zdarzeniem – ma ono naprawić wyrządzoną szkodę. Zadośćuczynienie po wypadku samochodowym jest świadczeniem:

• Pieniężnym – nie polega na otrzymaniu jakiejś rzeczy. Poszkodowany dostaje środki pieniężne, które najczęściej są przelewane na rachunek bankowy.
• Jednorazowym – składając wniosek o zadośćuczynienie, powinieneś uwzględnić w oczekiwanej kwocie wszystkie elementy krzywdy, również te, które mogą ujawnić się w przyszłości. Jednak jeśli pewnych krzywd nie sposób było ujawnić od razu, to po ich wystąpieniu możesz ubiegać się o dodatkowe zadośćuczynienie od sprawcy wypadku.
• Osobistym – należy się ono poszkodowanemu, ale może również przechodzić na jego spadkobierców. Jest to jednak możliwe tylko wtedy, gdy roszczenie zostało uznane za życia poszkodowanego albo przynajmniej za jego życia zostało wytoczone powództwo o nie.
• Fakultatywnym – tzn. w pewnym sensie uznaniowym. Orzekanie w takich sprawach jest dosyć trudne, ponieważ sąd ma pewną dowolność w przyznawaniu zadośćuczynienia i określaniu jego wysokości.
• Wyrównawczym – tzn. ma wyrównać uszczerbek niematerialny związany z doznaną krzywdą. Jego celem jest złagodzenie cierpień fizycznych i psychicznych poszkodowanego.

Zadośćuczynienie od ubezpieczyciela – jak je wyliczyć?

Żeby złożyć wniosek o zadośćuczynienie z OC sprawcy, musisz najpierw ustalić, o jaką kwotę chcesz się ubiegać. W jaki sposób należy wyliczyć tę kwotę ? Na wysokość zadośćuczynienia wpływ mają:

• rodzaj, nasilenie i czas trwania cierpień psychicznych i fizycznych;
• to, czy uszczerbek jest trwały czy czasowy;
• stopień uszczerbku na zdrowiu;
• oszpecenie;
• bezradność życiowa;
• poczucie nieprzydatności społecznej;
• kalectwo i jego stopień;
• konieczność korzystania ze wsparcia bliskich.

Zadośćuczynienie możesz otrzymać nie tylko w przypadku, gdy to ty bezpośrednio odniesiesz szkodę. Należy ci się ono także za krzywdę związaną ze śmiercią bliskiej osoby i zależne jest wtedy od:

• intensywności cierpień psychicznych,
• poczucia osamotnienia,
• dolegliwości fizycznych,
• roli, jaką pełniła osoba zmarła w rodzinie,
• wpływu śmierci bliskiej osoby na funkcjonowanie członków rodziny.

Kodeks cywilny nie zawiera żadnych przepisów, które wskazywałyby, jak należy wyliczać wysokość zadośćuczynienia. Orzecznictwo sądowe w tym zakresie jest bogate – w wyrokach brane są pod uwagę przede wszystkim orzeczenia Sądu Najwyższego. Czynniki, które się powtarzają w tym orzecznictwie, jako mające wpływ na wysokość zadośćuczynienia, to:

• wiek i płeć poszkodowanego,
• poczucie bezradności życiowej,
• czas trwania leczenia, choroby, cierpień psychicznych i fizycznych, bolesność zabiegów, dokonane operacje,
• stopień trwałego uszczerbku na zdrowiu.

W praktyce niemal każda sprawa jest inna, gdyż pewne szczegóły mogły zdecydować o ustaleniu zadośćuczynienia w danej wysokości. Mając na uwadze uznaniowość orzekanych kwot, przedstawiciele zakładów ubezpieczeń wskazywali na konieczność określenia ryczałtowych sum zadośćuczynień.

Wniosek o zadośćuczynienie

Żeby otrzymać zadośćuczynienie, musisz to odpowiednio uzasadnić, wyliczyć kwotę, jakiej się domagasz i określić, z jakiego tytułu składasz wniosek. Zakład ubezpieczeń musi mieć podstawy do wypłacenia zadośćuczynienia. Warto sugerować się orzecznictwem Sądu Najwyższego, a jeśli nie potrafisz określić, jakiego zadośćuczynienia z OC sprawcy się domagasz, to skorzystaj z pomocy specjalistów.

Kiedy przedawnia się roszczenie o zadośćuczynienie? Możesz się o nie ubiegać w ciągu 3 lat, licząc od dnia, w którym dowiedziałeś się o szkodzie lub o osobie zobowiązanej do naprawienia tej szkody. Jeśli jednak szkoda wynikła z przestępstwa lub występku, to na jej zgłoszenie masz 20 lat.

Zbyt niskie zadośćuczynienie z OC

Zakład ubezpieczeń nie musi zaakceptować takiej wysokości zadośćuczynienia, jakiej oczekujesz. W takim przypadku masz prawo odwołać się od decyzji ubezpieczyciela. Jednak, żeby takie odwołanie było skuteczne, musisz je odpowiednio, obszernie uzasadnić. Być może w takim przypadku towarzystwo ubezpieczeniowe uzna twoje roszczenie. Jeśli to nie pomoże, to możesz sprawę zgłosić do Rzecznika Finansowego. W ostateczności pozostaje skierowanie sprawy na drogę sądową i oczekiwanie na pozytywny wyrok. Pamiętaj jednak, że postępowanie sądowe może trwać bardzo długo.

Odszkodowanie z OC sprawcy

Jeśli jesteś poszkodowanym w wypadku, to należy ci się nie tylko zadośćuczynienie z OC sprawcy, ale również odszkodowanie. Wiesz już, że dotyczy ono szkód materialnych. Możesz się ubiegać o odszkodowanie m.in. za:

• Uszkodzenie pojazdu – w takim przypadku albo otrzymasz środki, które według rzeczoznawcy będą wystarczające, żeby przywrócić pojazdowi stan sprzed szkody albo auto trafi do warsztatu, który naprawi samochód i rozliczy się z zakładem ubezpieczeń. Jako poszkodowany możesz wybrać, jaką metodą zostanie naprawione auto – kosztorysową czy warsztatową.
• Utratę wartości handlowej pojazdu – twój samochód był bezwypadkowy i stosunkowo nowy? W takim razie jego wartość rynkowa spadnie, gdyż auto nie jest już bezwypadkowe. Z tego tytułu możesz się ubiegać o odszkodowanie.
• Uszkodzenie rzeczy – miałeś przy sobie w czasie wypadku smartfon, który został zniszczony w wyniku szkody? To kolejna podstawa do odszkodowania.
• Zwrot kosztów leczenia – porad lekarskich, zakupu leków, zabiegów medycznych, rehabilitacji.
• Utracone dochody – ze względu na szkodę przebywasz na zwolnieniu lekarskim, nie możesz pracować i otrzymujesz niższe wynagrodzenie? Możesz się ubiegać o odszkodowanie, dzięki któremu wyrównasz te dochody.
• Pojazd zastępczy – na czas naprawy szkody możesz korzystać z pojazdu zastępczego. Nie musi to być auto, które zorganizuje dla ciebie ubezpieczyciel. Możesz skorzystać z oferty wypożyczalni, wybrać auto podobnej klasy do twojego pojazdu i na podstawie faktury domagać się odszkodowania. Auto zastępcze przysługuje ci bez względu na to, czy prowadzisz działalność gospodarczą, czy też korzystasz z niego tylko na potrzeby prywatne.
• Holowanie – wypadek komunikacyjny spowodował, że auto nie nadaje się do jazdy i musi być odholowane do warsztatu albo twojego garażu? O to również możesz się ubiegać w ramach odszkodowania z OC sprawcy.

Nie są to wszystkie świadczenia z OC, o jakie możesz się starać. Zanim będziesz wnioskować o odszkodowanie komunikacyjne, przeanalizuj, jakie szkody poniosłeś. Odszkodowanie ma wyrównać twoje straty i powinieneś patrzeć na tę kwestię całościowo. Może ci np. przysługiwać renta wyrównawcza, renta alimentacyjna czy zwrot kosztów pogrzebu, jeśli w wyniku zdarzenia śmierć poniosła bliska ci osoba. Pamiętaj, że Twoje roszczenie powinno być obszernie i dokładnie uzasadnione.