Umowa zamiany samochodu zamiast kupna pojazdu. Jaki jest wzór umowy? Czy trzeba zapłacić podatek?

Na czym polega zamiana samochodu - samodzielnie i zamiana samochodu w komisie?

Załóżmy, że jesteśmy posiadaczami auta, którego ktoś poszukuje, a osoba poszukująca dysponuje pojazdem, który my chcielibyśmy mieć. W takiej sytuacji możliwa jest zamiana aut. Taka transakcja nie należy co prawda do najczęściej wykonywanych w Polsce, ale za to dosyć popularna jest zamiana dokonywana w komisie samochodowym. Posiadacze pojazdów, którzy nie chcą na własną rękę szukać nabywcy na swoje auto, a upatrzyli sobie odpowiednie właśnie w komisie, mogą skorzystać z opcji wymiany. Jakie obowiązki wiążą się z taką transakcją? Czy umowa zamiany różni się w stosunku do standardowej umowy kupna-sprzedaży pojazdu?

Forma zamiany auta i towarzyszące jej formalności związane z umową zamiany

Przede wszystkim zamiana samochodów w praktyce może mieć formę:

• Bezgotówkową – jeśli wymieniasz się jedynie autami z innym właścicielem pojazdu, a nie towarzyszy temu dopłata jednego z właścicieli. Najczęściej taka wymiana dotyczy samochodów o podobnej aktualnie wartości i klasie.
• Gotówkową – jeśli jedno auto jest warte więcej niż drugie i konieczna okazuje się dopłata przez stronę umowy, która dysponuje samochodem tańszym.

Kolejna kwestia to umowa zamiany.  Jej treść nie różni się szczególnie od treści umowy sprzedaży pojazdu. Dokument musi zawierać:

• datę i miejsce zawarcia umowy;
• informacje o stronach transakcji: imiona i nazwiska, adresy, numery dowodów osobistych;
• dane pojazdów: numer rejestracyjny, VIN, marka, rodzaj i model auta.
• Wartość wymienionych pojazdów;
• informację o tym, kiedy auta zostaną przekazane stronom umowy;
• zaznaczenie, że pojazdy są własnością stron i są pozbawione wad;
• oświadczenie stron, że znany jest im stan pojazdu, który ma się stać ich własnością;
• wskazanie osób, które pokrywają koszty towarzyszące transakcji;
• wyszczególnienie, wraz z jakimi elementami strona umowy wydaje pojazd, np. dwa zestawy kluczyków, koło zapasowe, zestaw opon zimowych;
• w przypadku transakcji gotówkowej informacja, ile dana strona umowy ma dopłacić, do kiedy i w jakiej formie;
• podpisy obu stron umowy.

Nie ma jednego wzoru umowy zamiany, który można by w takim przypadku zastosować. Ważne jest, by każda ze stron zaakceptowała ją poprzez złożenie swojego własnoręcznego podpisu. Dokumenty niezbędne do zawarcia transakcji to dowód rejestracyjny i karta pojazdu (o ile ją wydano). Na podstawie umowy zamiany każda ze stron zobowiązuje się do przekazania drugiej przedmiotów zamiany i zobowiązuje się przenieść na drugą stronę dany samochód.

Auto powinno mieć również wykupione ubezpieczenie OC, ale jak najbardziej przedmiotem umowy może być również pojazd bez takiej ochrony. Pamiętajmy jednak, żeby w takim przypadku samochód był ubezpieczony od dnia, w którym stajemy się jego posiadaczem. W Polsce każdy dzień bez obowiązkowego OC wiąże się z ryzykiem nałożenia na właściciela auta kary przez Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny.

Kary za brak OC nakładane są na osoby fizyczne czy na przedsiębiorców będących właścicielami pojazdów nakładane są nawet bez konieczności przeprowadzenia kontroli drogowej. Wynosić mogą nawet ponad 6000 zł w przypadku przerwy w okresie trwania ochrony wynoszącej ponad 14 dni dla samochodów osobowych.

Umowa zamiany samochodu - podatek dochodowy, podatek od czynności cywilnoprawnych, co z ubezpieczycielem OC?

Transakcji kupna-sprzedaży pojazdu towarzyszą pewne powinności, nie inaczej jest w przypadku umowy wymiany. Jeżeli strona była właścicielem samochodu krócej niż 6 miesięcy, to może wystąpić konieczność zapłacenia podatku dochodowego, którego wysokość wylicza się od różnicy między ceną sprzedaży a zakupu. Zatem jeśli w wyniku transakcji staniemy się właścicielem auta wartego więcej niż to, które posiadaliśmy, to może pojawić się konieczność zapłaty podatku w wysokości uzależnionej od tego, jak dotychczas rozliczyliśmy się z Urzędem Skarbowym. W przypadku skali podatkowej będzie to 17 proc. lub 32 proc.

Inaczej przy podpisywaniu umowy zamiany wygląda kwestia podatku od czynności cywilnoprawnych, który standardowo wynosi 2 proc. Obowiązek jego zapłaty spoczywa na obu stronach transakcji i muszą one zapłacić 1 proc. od wartości pojazdu, przy czym podstawą opodatkowania jest wartość rynkowa droższego samochodu. Co to oznacza? Załóżmy, że jedno auto jest warte 9 tys. zł, a drugie – 10 tys. zł. W takim przypadku podatek każdej ze stron wyniesie 100 zł, czyli 1 proc. od 10 tys. zł. Na jego zapłacenie i złożenie deklaracji PCC–3 lub PCC‑3/A przewidziano 14 dni od dnia zamiany pojazdów.

Obowiązki, których musimy dopełnić w urzędzie skarbowym to nie wszystko. Kolejnym zadaniem stron jest wizyta w wydziałach komunikacji, pod które podlegają. Musi się to odbyć w ciągu 30 dni od dnia zawarcia umowy zamiany samochodów. Od początku 2020 roku za przekroczenie tych terminów grozi kara w wysokości nawet do 1 000 zł. Każda ze stron musi powiadomić urząd o tym, że nie jest już właścicielem dotychczasowego pojazdu i jednocześnie zarejestrować nowe auto. Na szczęście formalności z tym związanych można dopełnić również online. Pamiętajmy jednak, że pojazd musi mieć ważne badanie techniczne i polisę OC.

Kolejną istotną powinnością jest poinformowanie towarzystwa ubezpieczeniowego o zamianie samochodów. Ubezpieczyciel musi dowiedzieć się o zbyciu pojazdu w ciągu 14 dni od podpisania umowy. Co istotne, strony wymieniają się nie tylko samochodami, ale również polisami. Każda z posiadaczy może korzystać z otrzymanej do końca obowiązywania umowy, ale też może ją wypowiedzieć, jeśli chce podjąć współpracę z innym towarzystwem. W takim przypadku należy jednak w odpowiednim czasie zawrzeć nową umowę, żeby nie dopuścić do przerwy w ochronie ubezpieczeniowej.

Jeśli dojdzie do zamiany pojazdów, to towarzystwo ubezpieczeniowe ma prawo dokonać rekalkulacji składki. Dlaczego miałoby to zrobić? Otóż zbywca może być doświadczonym kierowcą, z bardzo dobrą historią przebiegu ubezpieczenia, tj. z bezszkodową jazdą, a nowy posiadacz może po raz pierwszy ubezpieczać pojazd i mieć dopiero 18 lat. Zatem składka na OC dla nowego właściciela byłaby w takim przypadku prawdopodobnie znacznie wyższa. Ubezpieczyciel może skorzystać z opcji rekalkulacji, ale rzadko się to zdarza.

Czy warto dokonać zamiany samochodu i zmienić własność pojazdu?

Jeśli rzeczywiście znajdziemy zainteresowanego wymianą pojazdów, to warto brać taką możliwość pod uwagę. Zamiast najpierw sprzedawać samochód, a następnie kupić, możemy całą transakcję przeprowadzić, korzystając z jednego dokumentu. Ponadto obowiązków w urzędach będziemy mieć tyle samo, co przy zawieraniu umowy kupna-sprzedaży. Popularność tej formy nabywania samochodu nie jest duża, gdyż niełatwo jest znaleźć dwóch właścicieli pojazdów, którzy chcą zamienić się autami. Jednak w serwisach ogłoszeniowych jak najbardziej dostępne są takie propozycje. Na koniec listopada 2020 roku w jednym z popularnych polskich portali znajdowało się kilka tysięcy takich ogłoszeń.