Czym jest dom pasywny? Jak budować budynek pasywny. Jakie są różnice pomiędzy budową domu pasywnego a energooszczędnego?

Czym jest dom pasywny? Standardy energooszczędne

Dom pasywny jest budynkiem wzniesionym z wykorzystaniem odpowiednich technologii i materiałów, w którym zapotrzebowanie na energię i ciepło zostało zredukowane do minimum – standardowo poniżej 15 kWh/(m2/rok). Tym samym jest ono 8-krotnie niższe w porównaniu do tradycyjnych obiektów, które zużywają nawet 120 kWh/(m2/rok).

Od 1 stycznia 2021 roku, zgodnie z Warunkami Technicznymi, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (WT 2021), wszystkie nowo budowane domy jednorodzinne muszą mieć maksymalne zapotrzebowanie na energię pierwotną w granicach 70 kWh/(m2/rok). Energia ta jest niezbędna, aby ogrzać budynek, umożliwić działanie urządzeń domowych i zapewnić dostęp do ciepłej wody użytkowej.

Jak wybudować dom pasywny?

Warunkiem uznania danego budynku za dom pasywny jest zgodność z kryteriami opracowanymi przez Instytut Domów Pasywnych w Darmstadt. Projekt domu pasywnego realizowany jest z wykorzystaniem materiałów pozwalających na wykonanie doskonałej termoizolacji, która zapewnia najwyższy poziom szczelności. Bryła domu pasywnego i jego przeszklenia mają z kolei umożliwić maksymalizację zysków z energii pochodzącej z promieniowania słonecznego.

Pomieszczenia przeznaczone na pobyt ludzi, a zatem pokoje, salon oraz kuchnia, powinny być zorientowane na południe, gdzie najdłużej w ciągu doby można korzystać z promieni słonecznych. Aby móc wykorzystać energię odnawialną pochodzącą ze słońca, od strony południowej w domach pasywnych umieszcza się przeszklenia o dużej powierzchni, a na strychu użytkowym – okna połaciowe.

Natomiast od strony północnej, co jest charakterystyczne dla budownictwa pasywnego, nie wstawia się zwykle otworów okiennych. W ten sposób redukuje się możliwe straty ciepła. Od północy dom pasywny powinien mieć, np. garaże, łazienki czy pomieszczenia gospodarcze, a czasem także sypialnie, gdzie zapotrzebowanie na światło dzienne jest najmniejsze.

Do wznoszenia domów pasywnych wykorzystywane są różnego rodzaju technologie i projekty architektoniczne. Zaleca się wykorzystywanie technologii budowy ze ścianami dwuwarstwowymi. Domy pasywne mogą być budowane z:

• betonu komórkowego,
• drewna,
• silikatów (bloczków silikatowych itp.),
• ceramiki tradycyjnej i poryzowanej,
• keramzytobetonu,
• prefabrykatów.

Niezależnie od wybranej technologii budowy domu pasywnego ważne jest, aby miał szczelną izolację termiczną ścian. Dąży się do tego, aby ściany zewnętrzne charakteryzowały się możliwie najmniejszą wartością współczynnika przenikania ciepła (U) – poniżej poziomu 0,15 W/m2K. Standardem w budownictwie mieszkaniowym jest natomiast współczynnik U na poziomie 0,2 W/m2K.

Kolejną cechą domów pasywnych jest to, aby izolacyjność cieplna okien, mierzona ponownie współczynnikiem przenikania ciepła, nie przekraczała poziomu 0,8 W/m2K, a dla nowo powstających od 2021 roku obiektów – 0,9 W/m2K. Współczynnik przenikalności promieniowania słonecznego powinien przekraczać 60%.

System ogrzewania w domach pasywnych

W wielu krajach, w tym Polsce, budownictwo pasywne musi być organizowane w taki sposób, aby brać pod uwagę dość długi sezon jesienno-zimowy, w którym dla zapewnienia komfortu cieplnego domowników trzeba dogrzewać pomieszczenia. W budynkach pasywnych zastosowanie znajdują instalacje o zredukowanej mocy grzewczej zapewniającej ciepło nawet w czasie mroźnej zimy. Inwestorzy wykorzystują m.in.:

• Piece akumulacyjne na prąd, wyłącznie w godzinach nocnych, w celu optymalizacji kosztów poboru energii elektrycznej. Takie piece akumulują ciepło i przez wiele godzin w ciągu dnia mogą je oddawać.
• System wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła, inaczej rekuperacja – to jeden z warunków budowy domów pasywnych, jakie uwzględnia Europejski Instytut Domów Pasywnych w Darmstadt.
• Ogrzewanie z użyciem pasywnych źródeł energii – systemy wykorzystujące OZE, czyli energię słoneczną, wiatrową, ciepło z powietrza i gruntu, przykładem systemu grzewczego w domu pasywnym może być pompa ciepła.

Czym różni się dom pasywny od domu energooszczędnego?

Dom pasywny nie jest tym samym co dom energooszczędny, choć w obu przypadkach stosowane są rozwiązania minimalizujące zużycie energii pierwotnej. Terminy te opisują dwa różne budynki, które mogą mieć inne parametry.

Występują pomiędzy nimi pewne podobieństwa. W większości przypadków mają taką samą, uproszczoną formę, bez dodatkowych elementów architektonicznych jak wykusze czy lukarny. Właśnie te miejsca są narażone w najwyższym stopniu na powstawanie mostków termicznych. Dach takich domów powinien mieć prostą konstrukcję. Najlepiej sprawdzi się płaski, jedno- lub dwuspadowy. We współczesnym budownictwie odchodzi się od dachów wielospadowych z uwagi na ryzyko utraty energii cieplnej. Domy muszą mieć właściwie wykonaną, staranną termoizolację, ale w przypadku obiektów pasywnych wymagania względem niej są bardziej restrykcyjne.

Najbardziej istotną różnicą występującą pomiędzy domem energooszczędnym a pasywnym jest to, że indywidualne zapotrzebowanie energetyczne na energię pierwotną w domach zaliczanych do budownictwa pasywnego jest niższe niż w obiektach energooszczędnych.

Ile kosztuje budowa domu pasywnego? Cena domu pasywnego

Koszt budowy domu pasywnego jest nieco wyższy niż wzniesienie budynku tradycyjnego. Według danych z 2023 rok wybudowanie obiektu o powierzchni użytkowej 100 m2 wiąże się z wydatkiem rzędu co najmniej 400 tys. zł, czyli statystycznie o 50 tys. zł więcej niż w przypadku domu energooszczędnego. Jednak taki wydatek można potraktować jako swoistą inwestycję, ponieważ dom pasywny w trakcie eksploatacji przynosi duże oszczędności w postaci niższych rachunków za energię czy ogrzewanie.